شستن و حمام کردن نوزاد در هفته‌های اول بعد از تولد، یکی از سخت ترین و البته لذت بخش ترین تجربیات برای والدین است، اما با دیدن یک‌سری آموزش‌ها می‌توانید به راحتی و بدون هیچ نگرانی این کار را انجام دهید. ما در این مطلب به سوالات همیشگی شما درباره بهترین زمان حمام کردن نوزاد و روش‌های ایمن نگه‌داشتنش در حمام پاسخ می‌دهیم و روش درستِ حمام کردن نوزاد و موارد لازم برای حفظ ایمنی و سلامت نوزاد را توضیح می‌دهیم، پس با ما همراه باشید.
چند روز بعد از تولد می‌توان کودک را به حمام برد؟
بلافاصله بعد از تولد،می‌توانید نوزاد را به حمام ببرید، اما توجه داشته باشید که باید مدت حمام کوتاه باشد و با آب ولرم نوزاد را بشویید. اگر نوزاد ختنه شده است، بهتر است تا زمان بهبود آن نیز صبر کنید. در این مدت صورت و دست‌های او را به‌طور مرتب بشویید و پس از هر بار تعویض پوشک، اندام تناسلی او را کاملا تمیز کنید. پس از خشک شدن و افتادن ریشه‌ی بند ناف و بهبود این ناحیه‌ی بدن نوزاد، می‌توانید هر چند روز یک بار او را در وان حمام بشویید. البته بهتر است که به‌جای وان حمام استاندارد، از وان نوزاد کوچک پلاستیکی که با آب گرم پرشده استفاده کنید. از وانی استفاده کنید که طراحی خمیده یا مهاری داخلی دارد که از لیز خوردن نوزاد جلوگیری می‌کند.
چه روشی برای حمام کردن نوزاد مناسب است؟
حمام کردن نوزاد یکی از دلچسب‌ترین فعالیت‌های مشترک شما و کودک است. برای این‌که این فعالیت لذت‌بخش برایتان به یک چالش آزار دهنده تبدیل نشود، به این نکات توجه کنید:
- لیستی از آنچه که نیاز دارید را بنویسید و قبل از حمام آن‌ها را آماده و کنار بگذارید. زیرانداز مناسب برای بعد از حمام، حوله کودک، زیرپوش و لباس مناسب، شامپو برای حمام و لوسیون برای بعد از حمام، پوشک و … را آماده کنید.
- آب وان باید حدودا در دمای ۳۲ تا ۳۵ درجه سانتی‌گراد باشد و مقدار آن باید پایین‌تر از قفسه سینه کودک (۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متر) در حالت نشسته باشد.
- درحالت عادی دمای اتاق کودک باید ۲۶ درجه سانتی‌گراد باشد، اما بعد از حمام کردن و درحالتی که کودک برهنه است، این دما باید به ۳۰ درجه سانتی‌گراد برسد. البته از چند دقیقه بعد از خشک شدن بدن کودک می‌توانید دما را به حالت اولیه برگردانید.
- با یک دست زیر گردن و سر کودک را مورد حمایت قرار دهید و با یک دست مدام روی بدن کودک آب بریزید. این کار به گرم ماندن کودک کمک می‌کند.
- اگر برای به همراه بردن کودک می‌توانید از کسی کمک بگیرید، بهتر است خودتان یک دست را زیر سر و گردن و یک دست را زیر بغل و روی سینه کودک بگذارید و از فرد دیگر بخواهید که آب را روی تن او بریزد.
- شامپو بدن کودک را روی یک اسفنج خیس بریزید و روی بدن او بکشید. زیر بغل، زیر گردن و بین ران‌ها نقاطی هستند که باید بهتر شسته شوند. برای شست و شوی اندام‌های تناسلی وسواس زیادی را به خرج ندهید. یک شست و شوی ساده می‌تواند بهداشت فرزندتان را تامین کند.
- آب تمیز را با یک کاسه کوچک روی بدن کودک بریزید. مراقب باشید که ناگهان روی سرش آب نریزید. این کار خطر وارد شدن آب به دهان و بینی نوزاد را بالا برده و احتمال خفگی را بیشتر می‌کند.
- کودک را بعد از شست و شوی کامل در حوله بپیچید و به اتاق گرم ببرید.
- راحت‌ترین و ساده‌ترین روش برای شستن نوزاد این است که روی صندلی یا چارپایه‌ای در حمام بنشینید،
یک حوله روی پای خود بگذارید و نوزاد را روی پای خود بنشانید، (از حوله برای لیز نخوردن نوزاد استفاده کنید)
در این حالت بچه در آغوش شما قرار می‌گیرد تا به راحتی بتوانید او را بشویید،
(با استفاده از دست راست خود بازو یا شانه‌ی چپ نوزاد را گرفته تا ران‌های نوزاد روی پای شما قرار گیرد)
بعد از شستن سینه و ران و اندام تناسلی نوبت به شستن پشت او (کمر، پشت گردن، باسن و پشت ران) می‌رسد. به آرامی او را برگردانید (نوزاد روی پای شما دمر قرار می‌گیرد) و سپس پشت نوزاد را بشویید.
هر چند روز یکبار باید کودک را به حمام برد؟
در برخی از منابع گفته شده که اگر حمام کردن نوزاد را به یک عادت شبانه تبدیل کنید، فرزندتان آرام‌تر و عمیق‌تر خواهد خوابید. ولی به دلیل حفظ چربی طبیعی پوست، شست‌وشوی هر روزه را پیشنهاد نمی‌کنیم. اگر مشکلی با خواب شبانه کودکتان ندارید، نیازی نیست که خودتان و او را برای هر شب شستن نوزاد به زحمت بیندازید. دو بار در هفته دوش گرفتن در روزهای زمستان و سه بار در هفته در تابستان، می‌تواند خیال شما را از بهداشت کودکتان راحت کند. البته باید صورت فرزندتان را هر روز بشویید و بعد از عوض کردن هر پوشک، ناحیه تناسلی او را با آب یا دستمال مرطوب به خوبی تمیز کنید.
چه زمانی برای حمام مناسب است؟
قبل از شستن نوزاد، از سیر و سرحال بودنش مطمئن شوید. کودک گرسنه و خسته و تحریک‌پذیر، می‌تواند روند ساده حمام را دشوار و دردسرساز کند.
شامپوی مناسب برای حمام کردن نوزاد
به دلیل فرمولاسیون ملایم محصولات کودکان، حتما از محصول مخصوص کودکان استفاده کنید.
برای شست‌وشوی نوزاد از لیف،آب صابون بچه و شامپو بچه ملایم استفاده کنید. آری براون (Ari Brown) مشاور والدین، پزشک و نویسنده‌ی مشترک کتاب نوزاد ۴۱۱ می‌گوید: «از محصولاتی استفاده کنید که دارای عطر یا رنگ نیستند، چون عطر و رنگ می‌تواند پوست حساس را تحریک کند.» قبل از شروع شست‌وشو، لیف را به‌خوبی به صابون یا شامپو بچه مناسب آغشته کنید. سر نوزاد را به‌آرامی و با احتیاط با یک دست نگهدارید و با دست دیگر نیز او را بشویید.
رعایت نکات ایمنی مهم هنگام حمام نوزاد
هرچند حمام کردن نوزادان برای همه بسیار لذت‌بخش است، اما در اوایل شاید برایتان کمی اضطراب‌آور باشد. کنترل یک موجود کوچک مرطوب و صابونی که زیاد تکان می‌خورد، نیاز به تمرین و اعتماد به نفس دارد، بنابراین آرامش خود را حفظ کنید و او را محکم‌تر نگه دارید. بهتر است موارد زیر را هنگام حمام نوزاد در نظر بگیرید:
- برای اولین بار حتما لباس نوزاد را در حمام در بیارید، قبل از این‌که آب را ناگهانی روی کودک بریزید ابتدا به آرامی و کم‌کم آب را روی بدن کودک بریزید.
- از صابون و شامپو بسیار کم استفاده کنید.
- از کف زیاد در وان استفاده نکنید، زیرا می‌تواند خطر عفونت‌های مجاری ادرار را افزایش دهد.
- هرگز نوزاد خود را بدون نظارت حتی برای یک ثانیه هم رها نکنید، زیرا یک نوزاد می‌تواند در عمق کمتر از دو سانتی‌متر آب و در کمتر از ۶۰ ثانیه خفه شود.
- هرگز شیر آب را بعد از گذاشتن نوزاد در وان یا لگن باز نکنید، زیرا آب به سرعت می‌تواند خیلی داغ شود.
- آب‌گرمکن خود را روی ۴۷ یا ۴۸ درجهٔ سانتی‌گراد تنظیم کنید. یک نوزاد می‌تواند در آبی با دمای ۶۰ درجه سانتی‌گراد، در کمتر از چند ثانیه دچار سوختگی شود.
- مطمئن شوید که دمای هوای محل حمام به اندازه کافی گرم و در حدود ۲۴ درجه سانتی‌گراد است، تا کودک سردش نشود.
- یک کودک خیس بسیار لیز است، پس خیلی مراقب باشید.
- وسایل برقی را قبل از شروع به شست‌وشوی نوزاد از حمام خارج کنید.
- کف حمام را ایمن و خشک کنید تا لیز نخورید.
- دمپایی ابری یا روفرشی در حمام نپوشید و از ایمن بودن دمپایی‌ها مطمئن شوید.
