فهرست مطالب
Toggleخشکی پوست سر زمانی رخ میدهد که پوست سر، آب یا رطوبت زیادی از دست بدهد و یا چربیهای طبیعی آن از بین بروند. این وضعیت میتواند باعث پوسته پوسته شدن و ایجاد خارش شود. دلایل متعددی برای خشکی پوست سر وجود دارد. بعضی از محصولات مراقبت از مو ممکن است باعث تحریک و خشکی پوست سر شوند. رطوبت کم محیط یا گرمایش داخلی و بالا رفتن سن هم روی پوست سر تاثیر میگذارند. ابتلا به بعضی بیماریها نیز ممکن است باعث خشک شدن پوست سر شود.
علائم خشکی پوست سر
علائم خشکی پوست سر شامل موارد زیر است:
- وجود لکههای فلسمانند یا خارشدار روی پوست
- پوسته پوسته شدن همراه با بافت زبر
- سوزش یا گزگز پوست
- پوستهریزی
- خارش پوست سر
انجمن پوست امریکا خشکی پوست را موضوع نگران کنندهای نمیداند. اگر یک بیماری زمینهای علت خشکی پوست سر باشد، ممکن است مراجعه به پزشک و درمان دارویی نیاز شود.
کدام افراد بیشتر در معرض خشکی پوست سر هستند؟
آکادمی پوست امریکا افرادی با خصوصیات زیر را بیش از سایرین در خطر خشکی پوست میداند:
- سن بالای ۴۰ سال
- پوست قهوهای، سیاه یا سفید
- افرادی که شغلشان نیازمند تماس زیاد با آب است مانند پرستاران و آرایشگرها
- زندگی در آب و هوای سرد
- سیگار کشیدن
تفاوت شوره سر و خشکی پوست
خشکی پوست سر و شوره سر هر دو میتوانند باعث خارش و پوستهپوسته شدن شوند، اما از نظر علت و ظاهر با یکدیگر تفاوت دارند. شوره معمولاً به دلیل چربی اضافی روی پوست سر ایجاد میشود، در حالی که خشکی پوست سر نتیجه از دست رفتن رطوبت است.
زمانی که پوست سر بیش از حد چرب باشد، سلولهای مرده پوست تجمع پیدا میکنند و منجر به قرمزی، چربی و پوستهپوسته شدن میشوند. این پوستهها هنگام ریزش، شوره سر را تشکیل میدهند. شوره سر، ظاهری شبیه به تکههای پوست خشک دارد و معمولاً در دورههایی تشدید یا کاهش مییابد.
علت اصلی شوره، درماتیت سبورئیک است که میتواند عوامل مختلفی مانند رشد قارچهای طبیعی روی پوست، استرس یا برخی مشکلات سلامتی داشته باشد. این بیماری در نوزادان نیز دیده میشود که به آن کلاه گهواره میگویند.
در مقابل، خشکی پوست سر بیشتر در افرادی رخ میدهد که در بخشهای دیگر بدن نیز دچار خشکی هستند. این مشکل معمولاً به دلیل کاهش رطوبت پوست ایجاد میشود و ممکن است ناشی از بیماریهای پوستی خاص باشد.
علت خشکی پوست سر
اگر میخواهید دلیل خشکی پوست سرتان را بفهمید باید دلایل متعددی را در نظر بگیرید؛ از جمله:
استفاده از محصولات نامناسب
فرآوردههایی که روی مویتان استفاده میکنید، ممکن است باعث ایجاد حساسیت و درماتیت تماسی و بروز خارش و تحریک پوست شوند. همچنین، بسیاری از محصولات مراقبت از مو با از بین بردن چربیهای طبیعی، باعث خشکی پوست سر و تحریک آن میشوند.
افزایش سن
با بالارفتن سن، به مرور پوست به سمت خشکی میرود. علت این امر کاهش تولید چربی توسط پوست و کاهش توانایی پست در حفظ رطوبت است.
عدم مصرف آب کافی
اگر میزان آب مصرفی کمتر از میزان موردنیاز بدن باشد، باید منتظر بروز خشکی پوست سر باشید. دهیدراتاسیون سبب میشود که رطوبت کافی در پوست وجود نداشته اشد و در نتیجه پوست دچار خشکی میشود.
شستن بیش از حد پوست سر
شستوشوی بیش از حد مو و پوست سر سبب از بین رفتن چربی طبیعی و برهم خوردن تعادل pH پوست میشود. شستشوی زیاد پوست سر با از بین بردن لایههای سطحی پوست، تحریک و التهاب پوست را نیز افزایش میشدهد. در نتیجه، احتمال بروز خشکی پوست سر بالا میرود.
نکته: حمام طولانی با آب داغ نیز همین اثرات را روی پوست سر دارد. ترجیحا زمان حمام رفتن خود را کاهش داده و از آب ولرم برای شستشو استفاده نمایید.
آب و هوای سرد و خشک
آب و هوای سرد و خشک به دلیل رطوبت پایین، باعث خشکی پوست سر میشود. اگر پوست نتواند به مقدار کافی رطوبت جذب کند، به مرور، پوسته پوسته و خشک خواهد شد.
پسوریازیس
پسوریازیس یک بیماری پوستی مزمن است که باعث افزایش بیش از حد سرعت رشد سلولهای پوست میشود. این رشد سریع باعث تجمع سلولها روی سطح پوست و ایجاد لکههایی به نام پلاک روی پوست میشود. عوامل ژنتیکی نقش مهمی در بروز این بیماری دارند اما عوامل دیگری مانند عفونت، جراحات و داروها نیز ممکن است باعث بروز آن شوند. سیگار کشیدن و مصرف الکل هم در ابتلا به این بیماری دخیل هستند.
کرم حلقوی (تینهآ کاپیتیس)
کرم حلقوی پوست سر یا تینهآ کاپیتیس نوعی عفونت قارچی پوست سر است که به راحتی منتشر میشود. ابتلا به این بیماری در اثر تماس مستقیم با سایر افراد یا حیوانات مبتلا به آن است. استفاده مشترک از کلاه یا شانه و تماس با سطوحی که قارچ روی آن وجود دارد نیز باعث ابتلا به کرم حلقوی پوست سر میشود. این قارچ میتواند برای مدت طولانی روی اشیا و سطوح آلوده زنده بماند.
کراتوز آکتینیک
کراتوز آکتینیک یا کراتوز خورشیدی نوعی آسیب پوستی پیشسرطانی است که ناشی از قرار گرفتن محافظت نشده در برابر نور خورشید است. این بیماری بیشتر در مردانی که دچار ریزش مو شدهاند دیده میشود چون محافظت کمتری در برابر نور خورشید دارند. کراتوز آکتینیک در افراد بالای ۵۰ سال که زمان زیادی را بدون استفاده از ضد آفتاب خارج از خانه سپری میکنند، نیز شایع است. ژنتیک و سابقه خانوادگی در بروز این بیماری نقش دارند.
درماتیت تماسی
درماتیت تماسی که شکلی از اگزما است زمانی ایجاد میشود که پوست در اثر تماس با یک ماده دچار واکنش آلرژیک شود. فرآوردههای مراقبت از مو، رنگ مو و اکسسوریهای مو همه میتوانند باعث بروز درماتیت تماسی شوند. این عارضه میتواند باعث سوزش و خارش پوست سر شود.
درماتیت آتوپیک یا اگزما
اگزمای پوست سر میتواند باعث خارش، التهاب و پوستهریزی شود. این بیماری که اغلب به دلایل ژنتیکی بروز میکند، توانایی پوست را در برابر عوامل محرک، باکتریها و مواد حساسیتزا کاهش میدهد. علائم آن شامل قرمزی، خشکی، ترکخوردگی، برآمدگیهای کوچک همراه با ترشح و ایجاد لکههای قرمز یا قهوهای روی پوست سر است.
درمان خشکی پوست سر
درمان خشکی پوست سر به علت بروز آن بستگی دارد. در بسیاری از موارد، داشتن سبک زندگی سالم کمککننده خواهد بود. مانند:
- مصرف آب کافی
- خواب کافی
- عدم مصرف کافئین و الکل
- اجتناب از قرار گرفتن در معرض برخی منابع گرمایشی مانند شومینه و سیستم گرمایش مرکزی
- عدم استفاده از شامپوها و فرآوردههای مراقبت از موی خشن و حاوی سولفات
اگر این وضعیت ناشی از فرآوردههای مراقبت از مو باشد، شما تنها باید موهایتان را در حمام بهتر آبکشی کنید. باقیماندن شامپو روی سر پس از حمام، میتواند باعث تحریک پوست سر شود. اگر یک فرآورده مراقبت از مو باعث بروز درماتیت تماسی روی پوست سرتان شده است، باید مصرف آن را متوقف کنید و از شامپوهای ملایم غیردارویی استفاده کنید. شامپوی مخصوص پوست سر خشک میتواند خشکی و پوسته پوسته شدن را متوقف کند.
اگر علت خشکی پوست سر یک بیماری جدیتر باشد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا با تشخیص علت زمینهای به درمان آن کمک کند. روشهای درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
درمان خشکی پوست سر ناشی از پسوریازیس
پزشک ممکن است یک پماد یا کرم دارویی مانند یک کورتیکواستروئید برای استفاده روی پوست سر تجویز کند. کورتیکواستروئیدها خارش، قرمزی و حالت فلس مانند پوست را به سرعت کاهش میدهند. پزشک ممکن است روشهای درمانی زیر را هم پیشنهاد کند:
- شامپوی دارویی
- نرمکنندههای پوستههای سر حاوی سالیسیلیک اسید برای نرم کردن لکههای ضخیم
- داروهای موضعی حاوی ویتامین D مانند کلسیپوترین. از این دارو برای کاهش سرعت رشد سلولی مستقیما روی پوست سر استفاده میشود.
- نور درمانی که در آن پوست سر در معرض تابش پرتو فرابنفش قرار میگیرد و میتواند به کاهش التهاب کمک کند.
- داروهای خوراکی مانند آپرمیلاست
درمان خشکی پوست سر ناشی از کرم حلقوی پوست سر
پزشک ممکن است برای کنترل این بیماری یک داروی ضد قارچ خوراکی مانند تربینافین تجویز کند. داروهای زیر هم میتواند در برنامه درمانی این بیماری باشد:
- شامپوی دارویی مثل سلنیوم سولفید
- کرم ضد قارچ موضعی که روی پوست سر مالیده میشود
- کورتیکواستروئید موضعی
درمان خشکی پوست سر ناشی از کراتوز آکتینیک
برای درمان خشکی پوست سر ناشی از این مشکل، پزشک ممکن است یک داروی موضعی مانند فلورواوراسیل یا ایمیکیمود تجویز کند. سایر گزینههای درمانی شامل موارد زیر است:
- جراحی: روشهای مختلفی ماند کرایوتراپی (سرما درمانی) برای درمان این بیماری مورد استفاده قرار میگیرد. به این منظور پزشک نیتروژن مایع را برای منجمد کردن همه ضایعات پیشسرطانی روی پوست سر استفاده میکند.
- درمان فوتودینامیک: پزشک داروهای خاصی را روی ضایعات کراتوز آکتینیک میمالد و پس از آن از نور قرمز یا آبی برای فعال کردن داروها و از بین بردن سلولهای پیشسرطانی استفاده میکند.
درمان خشکی پوست سر ناشی از اگزما یا درماتیت آتوپیک
متخصصان توصیه میکنند افراد مبتلا به درماتیت آتوپیک از محرکهایی که باعث بدتر شدن شرایطشان میشود دوری کنند. این عوامل محرک برای افراد مختلف متفاوت است اما معمولا دربرگیرنده استرس، تعریق، مواد شوینده و صابونها و فرآوردههای مراقبت از مو است. گاهی لازم است از درمانهای دارویی برای درمان اگزما استفاده شود که شامل موارد زیر است:
- کورتیکواستروئیدها برای کاهش التهاب
- آنتیبیوتیک برای مقابله با عفونت پوست
- کرمهایی برای کنترل خارش و ترمیم آسیب وارده به پوست
- پانسمان مرطوب برای درمان اگزمای شدید سر
- نور درمانی
بهترین روغن برای خشکی پوست سر
استفاده از روغن روی پوست سر باعث مرطوب کردن آن میشود و درنتیجه، خشکی پوست سر کاهش مییابد. ماساژ پوست سر با روغن نارگیل، روغن بادام، روغن کرچک، روغن زیتون و … میتواند در این زمینه موثر باشد. شما میتوانید برخی اسانسهای روغنی مانند رزماری، اسطوخدوس، نعنافلفلی و درخت چای را به روغنهای حامل اضافه کنید و روی پوست سر بمالید. در ادامه توضیحات بیشتری درباره بعضی از این روغنها ارائه شده است:
روغن نارگیل
روغن نارگیل یک درمان خانگی قدیمی برای خشکی پوست سر است. این روغن اثر ضد میکروبی و ضد قارچی دارد و باعث مرطوب کردن و تسکین پوست سر میشود. میتوانید روغن نارگیل را مستقیما روی پوست سرتان بمالید و پس از ۳۰ دقیقه با شامپوی ملایم بشویید.
روغن درخت چای
روغن درخت چای دارای خواص ضد میکروب است و میتواند علائم خشکی پوست سر را کاهش دهد. شما میتوانید از شامپوهای حاوی این روغن استفاده کنید یا چند قطره از آن را با روغن نارگیل یا روغن زیتون مخلوط کنید و روی پوست سرتان بمالید.
روغن جوجوبا
روغن جوجوبا یک مرطوبکننده موثر است که میتواند خشکی پوست سر را به سرعت برطرف کند. همچنین این ماده دارای خواص ضد التهابی است که میتواند در درمان بیماریهای پوست سر موثر باشد.
روغن آووکادو
آووکادو حاوی اسیدهای جرب تک غیراشباع و چند غیر اشباع است که میتوانند به مرطوب کردن و محافظت از پوست سر کمک کنند. علاوه بر مصرف خوراکی آووکادو، استفاده از روغن آن به صورت موضعی هم در تسکین خشکی پوست سر اثر به سزایی دارد.
آیا خشکی پوست سر باعث ریزش مو میشود؟
اگرچه خشکی پوست سر مستقیما باعث کم پشتی و ریزش مو نمیشود، اما معمولا افرادی که پوست سر خشک دارند دچار ریزش مو هم میشوند که علت آن میتواند موارد زیر باشد:
- خارش پوست سر ناشی از خشکی ممکن است باعث شود شما سرتان را به شدت بخارانید. این کار باعث شکستگی مو در قسمتهای مختلف سر میشود.
- اثر استرس اکسیداتیو بر پوست سر میتواند با رشد مو تداخل داشته باشد و باعث شود موها شکننده و مستعد ریزش شوند.
- مشکلات پوست سر مانند شوره سر، پسوریازیس و درماتیت سبورئیک میتواند باعث ریزش مو شود چون باعث نقطه اتصال تار مو به فولیکول را تضعیف میکند.
- خشکی پوست سر به معنی کمبود آب در همه بدن است که ممکن است روی موها هم تاثیر بگذارد. موی خشک، شکننده است و به راحتی دچار ریزش میشود.
سخن پایانی
خشکی پوست سر میتواند باعث خارش، پوسته پوسته شدن و ناراحتی فرد مبتلا شود. خوشبختانه این مشکل معمولا قابل حل است و به راحتی درمان میشود. اگر درمانهای خانگی و تغییر سبک زندگی موثر نبود، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. اگر علت خشکی پوست سر شما بیماریهای پوستی مانند پسوریازیس باشد، پزشک میتواند با تجویز درمانهای مناسب به شما کمک کند.
منابع
skinkraft.com/blogs/articles/dry-scalp
medicalnewstoday.com/articles/dry-scalp
healthline.com/health/home-remedies-for-dry-scalp
webmd.com/skin-problems-and-treatments/remedies-for-dry-scalp
wimpoleclinic.com/blog/can-a-dry-scalp-cause-hair-loss-evidence-review