داشتن موی چرب ممکن است برای بعضی افراد خسته‌کننده باشد چون علی‌رغم شست‌وشو، خشک‌کردن و حالت‌دهی، پس از چند ساعت مجددا موها صاف و بی‌حالت می‌شود. علاوه بر این، موی چرب ممکن است کثیف به نظر برسد و ظاهر مطلوبی نداشته باشد. اگر پوست و موی چرب دارید، با استفاده از بعضی راهکارها می‌توانید تولید چربی پوست سر را کاهش دهید زیرا آنچه اغلب افراد با عنوان موی چرب می‌شناسند، در حقیقت، پوست سر چرب است.
در این مقاله به دلایل بروز موی چرب و روش‌های کنترل آن می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
دلیل چرب شدن مو چیست؟
دلیل چربی مو به خود آن مربوط نیست چون تار مو سلول زنده ندارد و نمی‌تواند چربی تولید کند. منشا این چربی، غدد تولیدکننده چربی (غدد سباسه) در پوست سر است.
پوست سر با منافذ کوچکی به نام فولیکول مو پوشانده شده است که ریشه و ساقه مو را دربر می‌گیرد و مو از آن رشد می‌کند. بیشتر فولیکول‌های مو، غدد سباسه نیز دارند که چربی تولید می‌کنند. این غدد چربی، پوست و مو را سالم و مرطوب نگه می‌دارند و موجب پیشگیری از عفونت پوست می‌شوند.
گاهی اوقات ممکن است این غده‌ها، چربی بیش‌ازحد تولید کنند و باعث چرب‌شدن پوست و مو شوند. این چربی اضافی می‌تواند باعث تجمع آلودگی‌ها روی موها و پوست سر شود. البته افرادی که پوست سر چرب دارند ممکن است موی سالم یا خشک و شکننده هم داشته باشند.
عوامل مختلفی می‌توانند موجب ترشح چربی بیش‌ازحد توسط غدد سباسه شوند؛ از جمله:
- نوسانات هورمونی: غدد چربی توسط هورمون‌ها کنترل می‌شوند و با تغییر میزان هورمون‌ها در بدن، این غده‌ها ممکن است چربی بیشتری تولید کنند. این موضوع خصوصا در افرادی که در سن بلوغ قرار دارند یا از داروهای هورمونی مانند داروهای ضد بارداری استفاده می‌کنند، شایع‌تر است.
- ژنتیک: غدد چربی بعضی افراد به‌طور ژنتیکی چربی بیشتری تولید می‌کند.
- نوع مو: در افرادی که موهای نازک دارند، احتمال چربی پوست سر بیشتر است. موی نازک به اندازه موی ضخیم نمی‌تواند چربی و رطوبت را جذب کند. علاوه بر این، در افرادی با موهای نازک، تراکم فولیکول‌های مو روی پوست سر بیشتر است و این به معنی ترشح چربی بیشتر در مقایسه با افراد دارای موی ضخیم است.
- فرآورده‌های مراقبت از مو: شامپوهای بسیار قوی و ناملایم (مانند گروهی از شامپوهای سولفاته) که همه چربی طبیعی پوست سر را از بین می‌برند، باعث می‌شوند غدد چربی واکنش بیش‌ازحد نشان داده و چربی زیادی تولید کنند. از طرف دیگر، نرم‌کننده‌هایی که موها را بیش از حد مرطوب می‌کنند هم در طول زمان باعث تجمع آلودگی روی موها می‌شوند.
- تعریق: تعریق چه ناشی از ورزش باشد یا گذراندن وقت زیر آفتاب، می‌تواند باعث چرب‌شدن پوست سر و موها شود.
- بیماری‌های پوستی: بعضی بیماری‌های پوستی ممکن است روی پوست سر نیز تاثیر گذارند و باعث چرب‌شدن موها شوند. درماتیت سبورئیک، غدد تولیدکننده چربی را درگیر می‌کند و باعث ایجاد پوسته‌های چرب روی پوست سر و صورت می‌شود. در این بیماری علاوه بر قرمزی و پوسته پوسته شدن پوست، چرب‌شدن موها نیز مشاهده می‌شود.
- عفونت قارچی پوست سر: نوعی عفونت قارچی پوست سر (کاندیدا) می‌تواند باعث ایجاد لکه‌های چرب روی پوست شود. این چربی‌ها ممکن است تا روی موها گسترش پیدا کنند و باعث چرب‌شدن ظاهر آن شوند.
- روش شستن نامناسب موها: شستن بیش از حد یا بسیار شدید موها می‌تواند باعث ازبین‌رفتن لایه محافظ پوست سر شود. در نتیجه غدد چربی برای آب‌رسانی و هیدراته نگه‌داشتن پوست سر، چربی بیش از حد تولید می‌کنند.
- بهداشت فردی ضعیف: شستوشوی نادرست یا ناکافی موها برای مدت طولانی و خوابیدن روی روبالشی‌های آلوده ممکن است باعث چرب‌شدن پوست سر و موها شود.
- رژیم غذایی نامناسب: برخی مطالعات داشتن رژیم غذایی پر کربوهیدرات و مصرف غذاهای چرب، تند و با ارزش غذایی کم را با چربی مو و پوست سر مرتبط دانسته‌اند.
درمان‌های خانگی برای موی چرب
راهکارهای متعددی برای کاهش چربی اضافی مو و پوست سر وجود دارد. مراقبت از موی چرب شامل انتخاب فرآورده‌های مناسب و استفاده صحیح از آن‌ها در کنار مراقبت از پوست سر و داشتن رژیم غذایی متعادل است.
1) شستوشوی صحیح
شستوشوی صحیح با شامپوی مناسب یکی از بهترین کارهایی است که می‌توان برای موهای چرب انجام داد. رعایت نکات زیر در شستوشوی موها به کنترل چربی مو کمک می‌کند:
- دفعات شستوشوی مو را نسبت به نیاز پوست سر و موهای خود تنظیم کنید. موی چرب ممکن است به شستوشوی یک روز درمیان یا حتی هر روزه نیاز داشته باشد؛ اما از سوی دیگر، شستوشوی بیش‌ازحد موها می‌تواند پوست سر را به تولید چربی بیشتر تحریک کند. بنابراین بهتر است هر فرد دفعات هفتگی مناسب شستوشوی موهای خود را پیدا کند، زیرا میزان چربی پوست سر و موهای افراد یکسان نیست.
- در انتخاب شامپو دقت کنید. به دنبال یک شامپوی با کیفیت طراحی‌شده برای موهای چرب باشید تا چربی موها و پوست سر را تنظیم کند. یک شامپو مناسب موهای چرب، شامپویی است با میزان پاک‌کنندگی متعادل، توانایی پاکسازی چربی اضافی بدون خشک‌کردن پوست سر و موها، قابلیت آب‌رسانی و فاقد ترکیبات خشن یا آلرژی‌زا. حالت بهتر نیز این است که شامپوی شما حاوی ترکیبات ضد التهاب و ترکیبات پری‌بیوتیک هم باشد.
- موهایتان را به خوبی آبکشی کنید تا هیچ شوینده‌ای روی آن باقی نماند. باقی‌ماندن شامپو روی پوست سر ممکن است باعث تحریک بیشتر آن و جذب آلودگی و چربی شود.
- یک شامپوی خشک خوب بیابید. شامپوهای خشک بدون نیاز به شست‌وشو، چربی را جذب می‌کنند. این فرآورده‌ها راهکار مناسبی برای ازبین‌بردن ظاهر چرب موها در فواصل میان شست‌وشو، پس از ورزش و در آب و هوای مرطوب هستند. از آنجا که شامپوی خشک می‌تواند باعث تجمع آلودگی‌ها و تحریک پوست سر شود، بهتر است چند روز پشت سر هم از آن استفاده نکنید و هر چند روز یک بار موهایتان را با شامپو بشویید.
- برای ازبین‌بردن تجمع آلودگی‌ها روی پوست سر و موها به صورت منظم (مثلا هفتگی) از شامپوهای شفاف‌کننده استفاده کنید. شامپو حاوی سالیسیلیک اسید نیز می‌تواند چنین اثری داشته باشد.
روش استفاده از نرم‌کننده برای موهای چرب
موی چرب هم به رطوبت و استفاده از محصولات آبرسان نیاز دارد. در استفاده از نرم‌کننده نکات زیر را مد نظر داشته باشید:
- از یک نرم‌کننده ملایم و فاقد سیلیکون فقط در انتهای موهای خود استفاده کنید.
- اگر از یک ماسک موی مرطوب‌کننده استفاده می‌کنید، آن را به خوبی آبکشی کنید.
- از روش‌های روغن درمانی‌ای که باید شب تا صبح روی موها باقی بمانند، استفاده نکنید.
- اگر موهای شما چرب و نازک است، از محصولاتی که باعث درخشندگی مو می‌شوند، استفاده نکنید. این فرآورده‌ها ممکن است باعث سنگین‌شدن تارهای مو و چرب‌‌تر شدن ظاهر آن‌ها شوند.
2) مراقبت از پوست سر
می‌دانید که غدد تولیدکننده چربی در پوست سر قرار دارند، بنابراین افرادی که موی چرب دارند باید از پوست سرشان به‌صورت ویژه مراقبت کنند. تحریک زیاد پوست سر می‌تواند باعث ترشح بیش‌ازحد چربی شود.
برای مراقبت از پوست سر می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:
- موهایتان را بیش از حد شانه نزنید. اگرچه شانه‌‌کردن موها در حد اعتدال، برای رساندن چربی طبیعی پوست سر به تارهای مو ضروری است، اما افراط در این کار موجب می‌شود فولیکول‌های مو چربی بیشتری تولید کنند.
- اگر موهایتان را با حوله خشک می‌کنید، از مالیدن شدید حوله به پوست سر اجتناب کنید. همچنین حوله را فقط به آرامی از بالا به پایین روی موها بکشید و آن را در جهات مختلف حرکت ندهید؛ زیرا موجب آسیب به کوتیکول مو می‌شود.
- از ابزارهای حرارتی با احتیاط استفاده کنید. استفاده از دمای بسیار بالای سشوار، علاوه بر تارهای مو، به پوست سر نیز آسیب می‌رساند و باعث تحریک آن می‌شود.
- پوست سرتان را نخارانید یا آن را دستکاری نکنید. به‌طور کل تماس ناخن با پوست سر بسیار مضر است.
- از محصولات مراقبت از مو با احتیاط استفاده کنید. بعضی ترکیبات ممکن است باعث تحریک پوست سر یا تجمع آلودگی روی آن شوند و چربی مو را بدتر کنند. سیلیکون‌ها از شایع‌ترین این ترکیبات هستند.
- می‌توانید برای لایه‌برداری پوست سر به صورت هفتگی از اسکراب ملایم استفاده کنید.
- در انتهای شستوشوی موها، تارهای مو را با آب سرد آبکشی کنید. این کار موجب افزایش درخشندگی موها می‌شود.
3) رژیم غذایی متعادل
رژیم غذایی شما نقش مهمی در حفظ سلامت پوست سر دارد. برای تنظیم ترشح چربی پوست سر پیشنهاد می‌شود:
- از مصرف غذاهای چرب و سرخ‌کرده اجتناب کنید.
- چربی‌های اشباع را با رژیم غذایی متعادل حاوی چربی غیراشباع و کربوهیدرات جایگزین کنید.
- از چربی‌های امگا-3، سبزیجات دارای برگ سبز و میوه‌های تازه بیشتر استفاده کنید.
- برای به‌دست‌آوردن تعادل در رژیم غذایی، از غلات کامل و ماهی استفاده کنید.
توجه: غذاهای سرشار از اسیدهای چرب نیز به ایجاد تعادل در تولید چربی پوست و بهبود سلامت موها کمک می‌کنند. ماهی، آجیل و دانه‌ها، روغن‌های گیاهی و غذاهای غنی‌شده مثل شیر و ماست برای داشتن موهایی سالم و درخشان بسیار مفید هستند.
درمان‌های طبیعی برای موی چرب
همان‌طور که گفته شد، پوست سر چرب باعث چرب شدن موها می‌شود، بنابراین با کنترل ترشح چربی می‌توان چربی مو را هم کنترل کرد. موارد زیر جزو ترکیباتی هستند که برای کنترل چربی پوست سر می‌توان از آن‌ها بهره برد.
روغن درخت چای
روغن درخت چای یکی از بهترین درمان‌های طبیعی برای کنترل چربی پوست سر است. خواص ضد باکتری این ماده می‌تواند با جلوگیری از رشد قارچ‌ها و باکتری‌ها به حفظ سلامت پوست سر کمک کند و شوره سر و میزان چربی آن را نیز کاهش دهد.
روش مصرف
- 2 تا 3 قطره از روغن درخت چای را با یک قاشق غذاخوری روغن نارگیل (تهیه‌شده به روش پرس سرد) مخلوط کنید.
- به مدت 5 تا 7 دقیقه پوست سرتان را با این ترکیب ماساژ دهید.
- 30 تا 60 دقیقه بعد، موها را مطابق معمول با شامپو بشویید و آبکشی کنید.
سرکه سیب
سرکه سیب اگر به درستی رقیق شده باشد، می‌تواند به تنظیم تعادل pH پوست سر، کاهش تولید چربی و کاهش عودکردن بیماری‌های پوستی کمک کند. با این وجود، در صورت ابتلا به اگزما، این ماده ممکن است باعث تحریک بیشتر پوست شود.
روش مصرف
- نصف پیمانه سرکه سیب طبیعی را با یک پیمانه آب رقیق کنید و در یک بطری اسپری‌دار بریزید.
- پس از شستن موها با شامپو، این محلول را روی پوست سر اسپری کنید و اجازه دهید دو تا سه دقیقه باقی بماند.
- پس از آن به‌خوبی آبکشی کنید.
چای سبز
عصاره چای سبز به دلیل داشتن خاصیت آنتی‌اکسیدانی، در مهار تولید چربی توسط غدد سباسه موثر است.
روش مصرف
- 1 تا 2 عدد چای سبز کیسه‌ای را در آب جوش قرار دهید تا به مدت 5 دقیقه دم بکشد.
- پس از خنک‌شدن، مایع به دست آمده را بعد از شست‌وشو، به موهایتان بزنید.
زرده تخم‌مرغ
زرده تخم مرغ سرشار از گوگرد و مواد مغذی است و می‌تواند باعث تقویت تارهای مو، حفظ تعادل pH پوست سر و کاهش ترشح چربی شود.
روش مصرف
- با استفاده از 1 عدد زرده تخم مرغ و 1 قاشق چای‌خوری روغن نارگیل و 3 قطره روغن درخت چای، یک ماسک مو بسازید.
- ماسک مو را به صورت یکنواخت روی پوست سرتان پخش کنید.
- پس از 20 تا 25 دقیقه با آب سرد کاملا آبکشی کنید.
آلوئه‌ورا
آلوئه‌ورا یک ماسک بسیار مناسب برای پوست سر و موها است چون می‌تواند چربی اضافی را برطرف کند، تجمع آلودگی و محصولات آرایش مو را از بین ببرد، پوست سر را تسکین بخشد و از تارهای مو محافظت کند. این گیاه، بسیار مغذی و دارای اثر قابض است و می‌تواند به کنترل ترشح چربی پوست سر کمک کند.
روش مصرف
- 1 تا 2 قاشق غذاخوری عصاره آلوئه‌ورا را با یک فنجان آب مخلوط کنید.
- پس از شستن موها با شامپو، از این مخلوط روی موهایتان استفاده کنید.
- اجازه دهید برای 30 تا 60 دقیقه بماند، سپس آبکشی کنید.
نکته مهم: حتما پیش از استفاده از این ترکیبات روی پوست سر تست حساسیت پوستی انجام دهید تا از ایمن بودن آن مطمئن شوید. به این ترتیب که میزان کمی از ماده مورد نظر را در پوست پشت بازو بمالید و اجازه دهید 24 ساعت باقی بماند. اگر پس از گذشت این زمان علائم حساسیت مانند قرمزی یا خارش ایجاد نشد، می‌توانید از آن روی پوست سرتان استفاده کنید.
درمان‌های دارویی برای موی چرب
اگر یک بیماری زمینه‌ای باعث ایجاد موی چرب شده باشد، درمان آن بهترین راه مقابله با موی چرب است. به عنوان مثال، اگر عدم تعادل هورمونی در اثر سندرم تخمدان پلی‌کیستیک یا چرخه قاعدگی دلیل چربی موی شما باشد، مصرف بعضی انواع داروهای ضد بارداری می‌تواند به کنترل چربی پوست و مو کمک کند.
در صورت ابتلا به درماتیت سبورئیک، شامپوهای ضد شوره می‌توانند به رفع چربی پوست سر کمک کنند. در صورت ابتلا به قارچ پوست سر، داروی ضد قارچ می‌تواند عفونت و چربی پوست سر را برطرف کند.
کلام پایانی
موی چرب ناشی از تولید بیش از حد چربی توسط پوست سر است که در موارد زیادی در اثر دفعات ناکافی شستوشوی موها یا شامپوکردن بیش‌ازحد ایجاد می‌شود. اما عوامل دیگری مانند عدم تعادل هورمونی و برخی بیماری‌ها هم می‌توانند باعث ایجاد موی چرب شوند. استفاده از شامپو و محصولات تکمیلی مناسب، مانند ماسک و اسپری موی طراحی‌شده برای نوع موی شما همه آن چیزی است که برای حل مشکل نیاز دارید.
