بدون تشخیص درست نوع پوست خود، امکان ندارد بتوانیم به روش صحیح از آن مراقبت کنیم. هنگامی که درباره نوع پوست صحبت می‌شود، معمولاً میزان چربی، خشکی یا حساسیت آن مد نظر است.
همه انواع پوست، نیازمند پاکسازی و استفاده از آبرسان هستند؛ اما هر نوع پوست نیازهای منحصر به فرد دیگری نیز دارد. به همین دلیل تشخیص نوع پوست اولین مرحله برای مراقبت از آن است.
در این مقاله ما ویژگی هر کدام از انواع پوست، چگونگی تشخیص نوع پوست و بهترین روش مراقبت از آن را بررسی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
چه عواملی در شکل‌گیری نوع پوست موثرند؟
نوع پوست غالباً براساس میزان چربی یا سبوم تولید شده توسط آن مشخص می‌شود. سبوم ماده‌ای است که پوست برای حفظ رطوبت خود تولید می‌کند. نوع پوست معمولا توسط ژن‌های فرد تعیین می‌شود که با کمبود رطوبت‌رسانی در پوست خشک، تولید چربی اضافی در پوست چرب یا حفظ تعادل بین رطوبت و چربی‌های پوست در پوست نرمال، باعث به به وجود آمدن انواع مختلف پوست می‌شود. برخی عوامل محیطی نیز ممکن است بر نوع پوست موثر باشند؛ از جمله:
- آسیب ناشی از نور خورشید
- تغییرات هورمونی
- استرس
- برخی بیماری‌ها
- بالا رفتن سن
انواع پوست و نشانه‌های آن‌ها
طبق نظر آکادمی پوست امریکا (AAD)، پنج نوع پوست وجود دارد:
- خشک
- چرب
- نرمال
- مختلط
- حساس
در ادامه ویژگی‌های انواع مختلف پوست را بررسی می‌کنیم.
۱) پوست خشک
تولید سبوم در پوست خشک، کمتر از حد مورد نیاز است. موارد زیر از مهم‌ترین علائم پوست خشک به شمار می‌روند:
- احساس کشیدگی یا خشکی به‌ویژه پس از استحمام یا شنا
- پوسته‌پوسته شدن، خارش یا ترک‌خوردن
- داشتن ظاهر کدر یا زبر
۲) پوست چرب
پوست چرب، بیش از میزان نیاز سبوم تولید می‌کند و دارای خصوصیات زیر است:
- احساس چربی
- ظاهر براق به‌ویژه اطراف بینی و پیشانی
- وجود منافذ بزرگ که به‌راحتی مسدود می‌شوند
- مستعد بروز جوش التهابی یا جوش سرسیاه
۳) پوست مختلط
پوست مختلط، به معنی وجود نواحی چرب و خشک به صورت هم‌زمان روی پوست است. در این نوع پوست معمولا پیشانی، بینی و چانه (ناحیه T) چرب و گونه‌ها و سایر قسمت‌ها (ناحیه U) خشک هستند.
۴) پوست حساس
پوست حساس همان‌طور که از نامش پیداست، به راحتی تحریک یا ملتهب می‌شود. حساس بودن پوست، هیچ ارتباطی با میزان سبوم ندارد.
نشانه‌های زیر در پوست حساس بسیار شایع است:
- پوست پس از استفاده از فرآورده‌های مختلف دچار سوزش یا خارش می‌شود.
- پوست نسبت به مواد مختلف با پوسته‌ریزی، کهیر یا ایجاد توده‌ها و برآمدگی‌های کوچک واکنش نشان می‌دهد.
نکته: حساسیت پوستی اغلب با خشکی پوست مرتبط است، اما پوست چرب هم می‌تواند حساس باشد.
در بعضی موارد نیز پوست حساس ناشی از بیماری‌هایی مانند اگزما (نوعی بیماری التهابی پوست که باعث ایجاد لکه‌های خشک و خارش می‌شود) یا رزاسه (نوعی بیماری التهابی مزمن پوست همراه با برافروختگی و قرمزی پوست صورت) است.
۵) پوست نرمال
پوست نرمال پوستی است که چرب، خشک یا حساس نباشد. این نوع پوست، به‌طور مرتب میزان سبوم کافی برای حفظ رطوبت خود تولید می‌کند بدون آنکه باعث ایجاد چربی شود.
توجه: پوست دهیدراته یکی از انواع پوست به شمار نمی‌رود. در واقع دهیدراتاسیون، نوعی مشکل است که می‌تواند برای هر نوع پوستی رخ دهد؛ حتی برای افراد دارای پوست چرب یا مختلط.
چگونه نوع پوست را تشخیص دهیم؟
اگر با دانستن ویژگی‌های انواع پوست، همچنان در تشخیص نوع پوست‌تان مردد هستید، می‌توانید از روش‌های مختلفی برای تشخیص نوع پوست در خانه استفاده کنید. از جمله:
روش صبر و مشاهده
در این روش می‌توانید نوع پوست را با مشاهده واکنش آن پس از پاکسازی تشخیص دهید:
- ابتدا صورت را با یک پاک‌کننده ملایم بشویید و به آرامی خشک کنید.
- به ظاهر و حس پوست صورت بلافاصله پس از شست‌وشو دقت کنید.
- تا چند ساعت بعد به تغییرات پوست توجه کنید.
نتیجه چگونه بود؟
- اگر بلافاصله پس از شست‌وشو، خشکی یا کشیدگی روی پوست احساس کردید، پوست شما خشک است. این نوع پوست، چند ساعت پس از شست‌وشو، ظاهری کدر، زبر یا پوسته‌پوسته پیدا می‌کند.
- اگر بلافاصله پس از شست‌وشو پوست‌تان ظاهری مات دارد اما پس از چند ساعت براق یا چرب می‌شود، پوست شما از نوع چرب است.
- در پوست مختلط، ناحیه T (شامل پیشانی، بینی و چانه) چرب است و گونه‌ها، پوست خشک یا نرمال دارند. پس از مدتی ناحیه T ظاهری براق یا چرب پیدا می‌کند اما پوست ناحیه گونه تغییری نمی‌کند.
- پوست نرمال پس از شستشو ظاهر، بافت و رنگ شفافی دارد و تحریک یا کشیدگی در آن احساس نمی‌شود. این نوع پوست در طول روز تغییر چندانی نمی‌کند.
- پوست حساس معمولا پس از شست‌وشو دچار سوزش یا خارش می‌شود.
استفاده از کاغذ خشک‌کن (جذب‌کننده چربی پوست)
کاغذ خشک‌کن، نوعی کاغذ جذب‌کننده چربی است که شما می‌توانید برای تشخیص نوع پوست‌تان از آن استفاده کنید.
- پس از شست‌وشوی صورت با یک پاک‌کننده ملایم، آن را به آرامی خشک کنید و ۳۰ دقیقه صبر کنید.
- کاغذ خشک‌کن را روی نواحی مختلف صورت قرار دهید. سپس آن را به سمت نور بگیرید تا بتوانید لکه‌های چربی روی آن را ببینید.
اگر…
- کاغذ خشک کن مقدار زیادی چربی از همه نواحی صورت جذب کند، پوست شما چرب است.
- چربی بسیار کمی جذب کاغذ شود یا هیچ اثر چربی روی کاغذ دیده نشود، احتمالاً پوست شما خشک است.
- کاغذ خشک‌کن تنها مقدار کمی چربی از ناحیه T جذب کند، پوست شما از نوع مختلط است.
- مقدار کمی چربی از همه نواحی صورت جذب کاغذ شود، به احتمال زیاد پوست شما نرمال است.
نکته: همه انواع پوست می‌توانند حساس یا مستعد آکنه باشند، اگرچه این احتمال برای پوست نرمال کمتر است. با این وجود، با استفاده از محصولات متناسب با نوع پوست، می‌توانید در کنار مراقبت صحیح، به مشکلاتی مانند حساسیت و آکنه نیز رسیدگی کنید.
چگونه از انواع پوست مراقبت کنیم؟
برای بسیاری از افراد، پاکسازی، رطوبت‌رسانی و محافظت در برابر پرتو فرابنفش خورشید برای داشتن پوستی سالم و شاداب کافی است. یک روتین اولیه مراقبت از پوست شامل مراحل زیر است:
- شستن صورت با یک پاک‌کننده ملایم مخصوص نوع پوست
- استفاده از مرطوب‌کننده یا آبرسان
- استفاده از ضد آفتاب طیف گسترده با SPF 30 یا بالاتر
بهتر است پاکسازی پوست و استفاده از مرطوب‌کننده یک بار هنگام صبح و یک بار شب انجام شود. برای رسیدگی بیشتر به پوست می‌توان مراحل دیگری را نیز به روتین مراقبت از پوست اضافه کرد مانند استفاده از تونرها، سرم‌ها، لایه‌برداری و غیره.
مراقبت از پوست خشک
اگر پوست خشکی دارید، رعایت نکات زیر می‌تواند کمک‌کننده باشد:
- از پاک‌کننده بسیار ملایم و مرطوب‌کننده قوی استفاده کنید.
- فرآورده‌هایی حاوی هومکتانت‌ها مانند گلیسرین یا هیالورونیک اسید که آبرسان بوده و باعث جذب رطوبت به پوست می‌شوند، را مصرف کنید.
- با استفاده از روغن‌ها و کره‌هایی که رطوبت را در پوست به دام می‌اندازند، مانند روغن جوجوبا، لانولین یا شی باتر، خشکی پوست خود را کاهش دهید.
- فرآورده‌های حاوی الکل، رتینوئیدها، آلفا هیدروکسی اسیدها یا ترکیبات عطری پوست را خشک می‌کنند، پس بهتر است از مصرف آن‌ها بپرهیزید.
- برای شست‌وشو از آب ولرم به جای آب داغ استفاده کنید.
- زمان استحمام را کاهش دهید.
- پس از استحمام، از کرم مرطوب‌کننده به مقدار مناسب استفاده کنید. با این وجود، استفاده بیش از حد از مرطوب‌کننده می‌تواند باعث شود پوست به اشتباه تولید چربی مورد نیاز برای مرطوب‌ماندن را متوقف کند.
- استفاده از دستگاه بخور سرد را به‌خصوص در فصل زمستان فراموش نکنید. یکی از علت‌های خشکی پوست در زمستان، کاهش رطوبت هوا به‌ویژه در مناطق دارای آب و هوای خشک است. دستگاه بخور سرد با افزایش رطوبت هوا باعث کاهش خشکی پوست می‌شود.
مراقبت از پوست چرب
پوست چرب نیز مراقبت‌های مخصوص خودش را دارد و در صورت عدم رعایت نکات زیر می‌تواند مشکلات زیادی را برای افراد ایجاد کند.
در این مورد بیشتر بخوانید ≫
- پوست چرب معمولاً مستعد بروز آکنه است. به همین دلیل متخصصان توصیه می‌کنند اگر دارای پوست چرب هستید، از فرآورده‌های غیرکومدون‌زا استفاده کنید. ترکیبات موجود در این محصولات منافذ پوست را مسدود نمی‌کنند و معمولا باعث ایجاد آکنه نمی‌شوند.
- بهتر است برای پوست چرب از مرطوب‌کننده‌های سبک‌تری استفاده کنید تا چربی بیشتری به پوست‌تان اضافه نشود. استفاده از مرطوب‌کننده‌های بدون چربی در طول روز احساس بهتری ایجاد می‌کند. بعضی مرطوب‌کننده‌ها، حاوی ترکیباتی هستند که باعث جذب چربی می‌شوند، از جمله انواع نشاسته، مانند نشاسته ذرت یا برنج و خاک رس آرایشی مثل کائولین یا بنتونیت.
- ضد آفتاب‌های بدون چربی مثل زینک اکساید یا تیتانیوم دی‌اکساید هم می‌توانند به کاهش چربی پوست و احتمال ایجاد آکنه کمک کنند.
- از مصرف پاک‌کننده‌های قوی حاوی الکل بپرهیزند. اگرچه این فرآورده‌ها ممکن است موقتاً باعث مات شدن ظاهر پوست شما شوند، اما با ایجاد خشکی، پوست را وادار به تولید چربی بیشتری می‌کنند.
نکته ≫
استفاده از آبرسان برای پوست‌های خشک اهمیت زیادی دارد زیرا اگر پوست خشک دهیدراته شود، برای کاهش خشکی، چربی بیشتری تولید می‌کند و مشکلاتش (از جمله آکنه و منافذ باز) تشدید می‌شود.
مراقبت از پوست مختلط
برای مراقبت از پوست مختلط توجه به نکات زیر ضروری است:
- بهتر است گاه‌به‌گاه پوست‌تان را لایه‌برداری کنید. توجه داشته باشید که لایه‌برداری روزانه برای هیچ نوع پوستی توصیه نمی‌شود چون چربی‌های ضروری پوست را از بین می‌برد. در هنگام لایه‌برداری پوست مختلط، به ناحیه T صورت فشار زیادی وارد نکنید. مالیدن بیش از حد پوست می‌تواند باعث آسیب شود.
- از دو نوع روتین مراقبت از پوست برای نواحی مختلف صورت استفاده کنید. فرآورده‌های مناسب پوست خشک ممکن است باعث آسیب پوست چرب شوند و بالعکس؛ پس بهتر است برای ناحیه T صورت یک روتین جداگانه داشته باشید و از دو نوع مرطوب‌کننده متفاوت استفاده کنید؛ یک نوع غلیظ‌تر برای روی گونه‌ها و نواحی خشک (ناحیه U)، و یک نوع بدون چربی و سبک برای ناحیه T.
- برای اجتناب از انسداد منافذ پوست از فرآورده‌های فاقد چربی و ترکیبات عطری استفاده کنید. محصولات فرموله‌شده بر پایه ترکیبات طبیعی بهترین انتخاب برای مراقبت از پوست هستند.
مراقبت از پوست نرمال
با اینکه معمولاً نگرانی خاصی در مورد پوست نرمال وجود ندارد، اما همچنان این افراد باید برای داشتن ظاهری زیبا و شاداب، روتین مراقبت از پوست را به درستی رعایت کنند. انجام صحیح روتین پوستی (پاکسازی، آبرسانی و استفاده از ضد آفتاب) به حفظ سلامت پوست نرمال کمک کرده و سد محافظ پوست را نیز تقویت می‌کند.
برای مراقبت صحیح از پوست نرمال، نکات زیر را همیشه رعایت کنید:
- آب کافی بنوشید: مصرف آب کافی و هیدراته‌ماندن بدن برای مراقبت از پوست اهمیت به‌سزایی دارد. اگر در طول روز به میزان کافی آب ننوشید، پوست به تدریج خشک و پوسته‌پوسته خواهد شد. علاوه بر این پوست ممکن است برای جبران خشکی، تولید چربی را افزایش دهد.
- در همه حال پاکسازی پوست را جدی بگیرید: همیشه پیش از خواب صورت‌تان را بشویید. حتی اگر آرایش هم نداشته باشید، آلودگی‌ها و باکتری‌هایی که در طول روز روی پوست جمع می‌شوند ممکن است باعث انسداد منافذ پوست و ایجاد آکنه شوند.
- آبرسانی را فراموش نکنید: پس از شست‌وشو از کرم مرطوب‌کننده استفاده کنید. آبرسانی و رطوبت‌رسانی برای همه انواع پوست یک ضرورت است. این کار به حفظ رطوبت پوست و پیشگیری از تولید بیش از حد چربی کمک می‌کند.
مراقبت از پوست حساس
محصولات مورد استفاده برای مراقبت از پوست حساس باید با دقت زیادی انتخاب شود. رعایت نکات زیر می‌تواند برای افراد دارای پوست حساس مفید باشد:
- از محصولات ضد حساسیت و غیرعطری ساخته شده از ترکیبات ساده استفاده کنید.
- به جای ضد آفتاب‌های شیمیایی از ضد آفتاب‌های معدنی حاوی زینک اکساید یا تیتانیوم دی‌اکساید استفاده کنید.
- پیش از استفاده از هر فرآورده جدید، ابتدا آن را روی قسمت کوچکی از پوست‌تان امتحان کنید تا از حساسیت‌زا نبودن آن مطمئن شوید.
آیا ممکن است نوع پوست تغییر کند؟
نوع پوست افراد ممکن است در طول زندگی به دلیل تغییراتی که در بدن ایجاد می‌شود، تغییر کند. اغلب کودکان تا ۱۱ سالگی پوست نرمال دارند. از آنجایی که در سن بلوغ غدد ترشح‌کننده چربی پوست بزرگ‌تر می‌شوند و چربی بیشتری تولید می‌کنند، در نوجوانی پوست ممکن است چرب‌تر از دوران کودکی شود و این حالت تا بزرگسالی هم ادامه پیدا کند. با بالا رفتن سن، میزان تولید سبوم در پوست کاهش می‌یابد و پوست به تدریج خشک‌تر می‌شود. عوامل دیگری که می‌توانند در تغییر نوع پوست موثر باشند، عبارتند از:
- بارداری
- یائسگی
- بعضی داروها
- بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت یا اختلالات تیروئید
- کمبودهای تغذیه‌ای مثل کمبود آهن یا زینک
- تغییر آب و هوای محل زندگی
- مواجهه با آلودگی‌ها و مواد محرک
سخن پایانی
حساسیت پوست و میزان تولید چربی آن، نوع پوست هر فرد را مشخص می‌کند. بالا رفتن سن، آب و هوا، سبک زندگی و وضعیت سلامتی از عواملی هستند که بر نوع پوست تاثیر می‌گذارند. تشخیص نوع پوست به انتخاب فرآورده‌های صحیح برای مراقبت از آن کمک می‌کند. پاکسازی، رطوبت‌رسانی کافی و محافظت در برابر پرتو فرابنفش خورشید برای همه انواع پوست ضروری است. اگر نمی‌دانید چگونه از پوست‌تان مراقبت کنید، سوالات خود را در قسمت نظرات، مطرح نمایید. کارشناسان ما در تشخیص نوع پوست و انتخاب مراحل روتین پوستی مناسب به شما کمک می‌کنند.
