علل و درمان خشکی پوست در زمستان

اگر شما هم جزو دوست‌داران سرما و فصل زمستان هستید، با پیشگیری یا برطرف‌کردن خشکی و سوزش پوست در این فصل، از زمستان لذت بیشتری خواهید برد.

یک کرم مرطوب‌کننده مناسب، برای کاهش یا رفع خشکی پوست، گزینه خوبی است؛ اما خشکی و سرمای هوا و گرمای مصنوعی داخل ساختمان در فصول سرد، آسیب‌ها و مشکلاتی بیش از خشکی برای پوست ایجاد می‌کند.

خوشبختانه روش‌های در دسترس و کم‌هزینه‌ای برای مراقبت از پوست و ترمیم آن در فصل زمستان وجود دارد.

در ادامه با ما همراه باشید.

علت خشکی پوست در فصل زمستان

خشکی پوست زمانی اتفاق می‌افتد که لایه‌های پوستی نتوانند به مقدار کافی، رطوبت حفظ کنند. شست‌وشوی بیش از حد، استحمام طولانی، استفاده از محصولات پوستی نامناسب، افزایش سن، برخی بیماری‌ها و مصرف گروهی از داروها، جزو دلایل شایع خشکی پوست هستند.

زمستان نیز مشکل مضاعفی ایجاد می‌کند؛ زیرا سرما و خشکی هوا در کنار جریان باد در فضای آزاد و گرمای ناشی از وسایل حرارتی داخل منزل، پوست را خالی از رطوبت می‌کند.

سایر دلایل خشکی پوست در زمستان

• رطوبت در داخل و خارج از منزل کم است؛ اپیدرم (خارجی‌ترین لایه پوست) نیز تمایل دارد رطوبت خود را با هوای بیرون هم‌سو کند. به این ترتیب، اپیدرم در هوای خشک، رطوبت خود را به شکل بخار از دست می‌دهد.
• وسایل گرمایشی، مانند شومینه، شوفاژ، اجاق‌های چوبی یا سیستم گرمایش مرکزی، رطوبت محیط داخلی را بیش از پیش کاهش می‌دهند.
• شنا کردن در استخر حاوی کلر زیاد و مواد ضدعفونی کننده قوی نیز اثری مشابه مورد قبل دارد.
• صابون‌ها و شوینده‌های قوی، مانند بسیاری از شامپوهای رایج، برای ازبین‌بردن چربی‌ها طراحی شده‌اند. این چربی‌ها، شامل چربی طبیعی پوست نیز می‌شود و پوستی که چربی خود را از دست دهد، نمی‌تواند رطوبتش را حفظ کند.
• پوست شاداب، رابطه تنگاتنگی با میزان آب بدن (بدن هیدراته) دارد. در فصول سرد، تشنگی کمتر حس می‌شود و افراد به اندازه کافی آب نمی‌نوشند که نتیجه آن، کم‌آبی بدن و خشکی پوست است.
• حمام طولانی، حمام با آب داغ یا خیلی گرم، و به‌طور کل، تماس طولانی با آب (حتی اگر داغ هم نباشد) چربی پوست را از بین می‌برد و باعث می‌شود آب پوست سریع‌تر تبخیر شود.

پوست رطوبت خود را چگونه از دست می‌دهد؟

سلول‌های اپیدرم (لایه خارجی پوست) را به‌عنوان آجرهای یک دیوار در نظر بگیرید که توسط چسبی غنی از لیپید، در جای خود محکم شده و سطحی صاف و یکدست را ایجاد کرده‌اند. حال اگر این چسب، آسیب ببیند و ضعیف شود، دیوار از هر دو سو، نفوذپذیر خواهد شد.

استحکام چسب (چربی) بین سلول‌های پوست نیز به همین ترتیب در اثر تابش آفتاب، شست‌وشوی بیش از حد، سایش و لایه‌برداری زیاد، برخی مشکلات پزشکی و نیز در نتیجه‌ی تماس با آب‌وهوای سرد و خشک زمستان و گرمایش مصنوعی درون خانه، از بین می‌رود و پوست به سرعت آب از دست می‌دهد.

نتیجه این مسئله، خشکی، پوسته‌شدن، خارش، ترک‌خوردن و در ادامه، حس سوزش پوست است.

علائم خشکی پوست

خشکی و ترک‌خوردگی پوست در زمستان، معمولاً موقتی است و با روش‌های خانگی برطرف می‌شود؛ اما در صورتی که به آن رسیدگی نشده و ادامه یابد، می‌تواند تبدیل به یک مشکل مزمن شود.

علائم خشکی در هر فرد، بنا به سن، سلامت عمومی، مدت زمانی که خارج از منزل سپری می‌کند و موقعیت جغرافیایی محل زندگی، متفاوت است.

موارد زیر، از شایع‌ترین علائم خشکی پوست هستند:

• پوست ظاهر و حالتی خشن پیدا می‌کند.
• پوست، حس کشیدگی و عدم انعطاف دارد، به‌خصوص پس از حمام یا شنا.
• پوسته‌ریزی و حتی ورقه‌ورقه شدن اتفاق می‌افتد.
• حس خارش، تشدید و مکرر می‌شود.
• رنگ پوست، سایه‌های خاکستری به خود می‌گیرد.
• پوست در نواحی خشک‌تر، قرمز می‌شود.
• ترک‌های ریز و چروک‌های کوچک بروز می‌کنند.
• ترک‌های بزرگ‌تر ایجاد می‌شوند که ممکن است خون‌ریزی کنند.

عوارض خشکی پوست

خشکی پوست، به ‌خودی‌خود، مشکل خطرناکی نیست؛ اما می‌تواند منجر به بروز مشکلات جدی، مانند اگزمای مزمن یا خونریزی فیشر (ترک‌های عمیق که به مویرگ‌های عمقی پوست می‌رسند) شود.

در ادامه، احتمال بروز عفونت‌های باکتریایی افزایش می‌یابد (قرمزی، تورم، ترشح) و ممکن است فرد ناچار به مصرف آنتی‌بیوتیک شود.

در موارد نادری نیز، خشکی پوست با آلرژی همراه است.

پیشگیری و درمان خشکی پوست در زمستان

موارد زیر، در صورتی که در انجام آن‌ها مداومت داشته باشید، باعث رفع خشکی پوست در زمستان می‌شوند:

• در منزل از دستگاه رطوبت‌ساز استفاده کنید. دستگاه را روی رطوبت ۶۰% تنظیم نمایید. این مقدار رطوبت برای احیای لایه خارجی پوست، مناسب است.
• زمان حمام خود را به ۵ تا ۱۰ دقیقه کاهش دهید. تماس طولانی‌تر با آب، چربی طبیعی پوست را از بین می‌برد و موجب ناتوانی پوست در حفظ رطوبت می‌شود.
• به جای آب داغ یا خیلی گرم، از آب ولرم استفاده کنید. هرچه دمای آب بالاتر باشد، اثر منفی آن در زدودن چربی طبیعی پوست بیشتر می‌شود.
• مصرف شوینده‌های صابونی را به حداقل برسانید. به جای آن، از شوینده‌های غیرصابونی و آب‌رسان استفاده نمایید.
• از شوینده‌های معطر یا حاوی الکل استفاده نکنید.
• از لیف، اسکراب بدن و اسفنج‌های زبر برای شست‌وشو استفاده نکنید. تماس الیاف خشن با پوست، به آن آسیب می‌رساند. اگر در هر حال تمایل دارید از لیف استفاده کنید، حتماً بافت لطیفی را انتخاب نمایید و پوست را با فشار بسیار کم لیف و حرکات ملایم بشویید.
• پس از شست‌وشو، حوله را روی پوست نکشید. آن را آرام‌آرام روی بدن بگذارید و بردارید تا بدون سایش، پوست را خشک کند.
• بلافاصله پس از شستن دست‌ها یا استحمام، از لوسیون بدن یا کرم مرطوب‌کننده استفاده کنید. این کار کمک می‌کند رطوبت، داخل لایه‌های پوست باقی بماند.
• هیچ‌گاه پوست خود را نخارانید! در بیشتر موارد، یک کرم مرطوب‌کننده، می‌تواند خارش را کنترل کند. همچنین می‌توانید از کمپرس سرد برای تسکین ناحیه‌ای که دچار خارش شده است، استفاده کنید.
• بیش‌ازحد لایه‌برداری نکنید. اغلب افراد، پوسته‌پوسته شدن بدن خود را می‌بینند و گمان می‌کنند به لایه‌برداری نیاز دارند. اما لایه‌برداری عمل ملایمی نیست و رطوبت و چربی پوست را خارج می‌کند. در نتیجه، خشکی و خارش بدن تشدید می‌شود.
• از ضد آفتاب استفاده کنید. ابرها مانع از نفوذ پرتوی فرابنفش نمی‌شوند، بنابراین در زمستان، در روزهای ابری و حتی در روزهای برفی هم از استفاده از ضد آفتاب امری ضروری است.
• برای اصلاح موهای صورت یا بدن (شیو کردن) ، از ژل یا کرم اصلاح استفاده کنید. بهتر است پیش از شروع به اصلاح، اجازه دهید محصول برای چندین دقیقه روی پوست شما بماند.
• از پودر یا مایع لباس‌شویی بدون رایحه استفاده کنید و تا حد ممکن از مصرف نرم‌کننده‌های لباس هم اجتناب کنید. باقی‌ماندن این مواد روی پارچه، باعث تحریک و آزار پوست می‌شود.
• از تماس پارچه‌های پشمی و الیاف دیگری که پوست را تحریک می‌کنند، با بدن خود پیشگیری کنید.
• از لباس‌های نایلونی استفاده نکنید، البسه خود را همیشه از منسوجات طبیعی انتخاب نمایید.
• به میزان کافی (نه فقط به اندازه‌ای که احساس تشنگی می‌کنید) آب بنوشید و رژیم غذایی سالمی را در پیش بگیرید. سلامت پوست شما به‌شکل تنگاتنگی با سلامت دستگاه گوارش‌تان در ارتباط است. (رژیم غذایی مدیترانه، نمونه خوبی از سبک تغذیه سالم است.)

بهترین مرطوب‌کننده برای درمان خشکی پوست در زمستان

پوست خشک و آسیب‌دیده طبیعتاً نیازمند بازیابی رطوبت است و استفاده از مرطوب‌کننده‌های اختصاصی، بهترین راه برای آب‌رسانی مجدد اپیدرم و پیشگیری از تبخیر آب از سطح پوست است. مرطوب‌کننده‌های غلیظ و چرب بدون ترکیبات عطری معمولا بهترین گزینه برای درمان پوست خشک هستند. البته کرم و لوسیون با بافت سبک‌تر نیز در صورتی که غنی از ترکیبات آب‌رسان و مرطوب‌کننده باشد، می‌تواند اثر مطلوبی در ترمیم خشکی پوست داشته باشد.

ترکیباتی که باید در مرطوب‌کننده‌های مناسب پوست خشک به دنبال آن‌ها باشید، شامل موارد زیر است:

نرم‌کننده‌های پوست (امولینت‌ها)

مرطوب‌کننده‌هایی که حاوی ترکیبات نرم‌کننده پوست (اِمولینت) هستند، می‌توانند سطح پوست را نرم کنند. این ترکیبات فواصل بین سلول‌های پوست که باعث از دست رفتن رطوبت می‌شود را پر می‌کنند. ترکیبات زیر جزو امولینت‌ها هستند:

• لینولئیک اسید
• لینولنیک اسید
• لوریک اسید
• شی باتر

ترکیبات جاذب رطوبت (هومکتانت‌ها)

ترکیبات هومکتانت یا جاذب رطوبت موجود در مرطوب‌کننده‌ها نیز باعث جذب رطوبت به پوست می‌شوند. نمونه‌هایی از هومکتانت‌های موثر شامل موارد زیر است:

• سرامیدها
• هیالورونیک اسید
• گلیسرین
• سوربیتول

ترکیبات پوشاننده

ترکیباتی مانند لانولین، دایمتیکون و وازلین اثر پوشاننده دارند و باعث به دام انداختن رطوبت در پوست می‌شوند. این مواد همچنین یک لایه محافظ ایجاد می‌کنند تا آسیب ناشی از عوامل محیطی را کاهش دهند.

چه زمانی برای درمان خشکی پوست به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر متوجه بروز علائمی که در قسمت «عوارض خشکی پوست» ذکر کردیم شدید، یا انجام روش‌هایی که توضیح دادیم، مشکل پوست شما را برطرف نکرد، با پزشک خود تماس بگیرید.

برای درمان خشکی شدید پوست، احتمال دارد پزشک، کرم حاوی اسید لاکتیک، اوره یا کورتیکواستروئیدها را تجویز کند. پزشک همچنین ممکن است آزمایش‌هایی برای اطمینان از عدم وجود بیماری‌های زمینه‌ای (مانند کم‌کاری تیروئید، دیابت، لنفوم، مشکلات کلیوی، بیماری‌های کبدی، پسوریازیس یا درماتیت) که منجر به خشکی پوست می‌شوند، درخواست کند.

سخن پایانی

پوست خشک و ترک‌خورده در زمستان، بسیار آزاردهنده و ناخوشایند است و می‌تواند در ادامه، مشکلات جدی‌تری برای پوست یا سلامت بدن ایجاد کند. در مقابل اگر در فصول سرد از پوست خود به درستی مراقبت نمایید، احتمال خشکی پوست در فصل بهار و فصول گرم سال نیز کاهش و به‌طور کلی، مقاومت پوست در برابر تغییرات دما و آب‌وهوا افزایش می‌یابد.

رعایت هر یک از موارد گفته‌شده در این مقاله برای پیشگیری یا درمان خشکی پوست مؤثر است، اما بهترین نتیجه زمانی حاصل می‌شود که تمام آن‌ها را رعایت کنید و سبک زندگی خود (از تغذیه تا روتین پوستی و ورزش، خواب و میزان آب دریافتی) را نیز به نحوی تغییر دهید که سلامت عمومی بدن و سلامت پوست شما، در اولویت قرار گیرد.