خشکی پوست در بارداری نشانه چیست؟

اگر در دوران بارداری دچار خشکی پوست شده‌اید، بدانید که تنها نیستید. تغییرات پوست در بارداری بسیار شایع است و می‌تواند شامل خشکی پوست، ترک پوستی، لکه‌های تیره، آکنه و بسیاری موارد دیگر شود. خوشبختانه بیشتر مشکلات پوستی پس از زایمان برطرف می‌شوند و معمولا جایی برای نگرانی وجود ندارد. در ادامه این مقاله، دلایل خشکی پوست در بارداری و راهکارهایی برای بهبود آن را با هم بررسی می‌کنیم.

علت خشکی پوست در بارداری

خشکی پوست در بارداری مشکلی شایع است که معمولا در سه ماهه اول بارداری بروز می‌کند و ممکن است در بعضی موارد تا سه ماهه سوم ادامه یابد. اغلب زنان خشکی پوست و خارش را در ناحیه گردن، دست، شکم و صورت تجربه می‌کنند، اما بروز آن در نواحی دیگر بدن مانند ران، سینه، بازو، آرنج و پاشنه پا نیز امکان‌پذیر است.

عوامل متعددی می‌توانند در خشکی پوست در بارداری موثر باشند؛ از جمله:

نوسانات هورمونی

تغییرات هورمونی باعث می‌شود پوست که به دلیل بزرگ‌شدن شکم کشیده شده است، انعطاف‌پذیری و رطوبت خود را از دست بدهد. به همین دلیل علاوه بر خشکی پوست، خارش، پوسته‌پوسته‌شدن و علائم دیگری نیز ممکن است ایجاد شود.

افزایش حجم خون و احتباس آب

در دوران بارداری حجم خون برای حمایت از سلامت جنین افزایش می‌یابد و همین موضوع ممکن است در کم‌آبی بدن نقش داشته باشد. با افزایش حجم خون، فعالیت کلیه‌ها و در نتیجه میزان دفع ادرار هم بیشتر می‌شود. نوسانات هورمونی نیز نقش مستقیمی روی تعادل آب در بدن و تغییرات پوست و مو دارد. علاوه بر این، احتباس آب در بدن در دوران بارداری افزایش می‌یابد که می‌تواند باعث تورم، کشیده‌شدن پوست و ایجاد خشکی یا خارش شود.

دهیدراتاسیون یا کم‌آبی بدن

یکی از دلایل خشکی یا خارش پوست بدن در دوران بارداری، کم‌آبی بدن یا دهیدراتاسیون است. زنان باردار به دلیل نیاز بیشتر به آب و افزایش ازدست‌دادن مایعات، بیشتر در معرض کم‌آبی بدن قرار دارند. تهوع و استفراغ که در حدود ۸۰ درصد زنان باردار دیده می‌شود نیز میزان بیشتری مایعات را از بدن خارج می‌کند. همچنین افزایش سرعت تنفس و تعریق در دوران بارداری بسیار رایج است که هر دو می‌توانند باعث ازدست‌رفتن آب بدن شوند. توصیه می‌شود زنان باردار برای جبران مایعات ازدست‌رفته، روزانه ۸ تا ۱۲ فنجان آب را به‌صورت تدریجی بنوشند.

بیماری‌های پوستی

اگر خشکی پوست ناشی از کاهش مصرف آب و از دست دادن مایعات نباشد، ممکن است برخی بیماری‌های پوستی باعث بروز آن شده باشند. برای مثال، فرد ممکن است پیش از بارداری مبتلا به اگزما باشد؛ البته موارد زیادی از بروز اگزما در دوران بارداری بدون سابقه قبلی هم مشاهده شده است. اگزما یک اصطلاح کلی برای التهاب و تحریک پوست است و در بیشتر انواع آن بثورات پوستی یا پوست خشک و خارش مشاهده می‌شود. ترک‌های پوستی ناشی از بارداری هم ممکن است دچار خشکی و خارش‌ شوند.

بیماری‌های زمینه‌ای

لازم است به این موضوع توجه شود که خشکی و دهیدراته شدن پوست می‌تواند ناشی از یک بیماری زمینه‌ای باشد. بعضی دلایل احتمالی بروز این عوارض شامل کم‌خونی، دیابت حاملگی یا تهوع و استفراغ شدید بارداری (Hyperemesis gravidarum) است.

کم‌کاری تیروئید در دوران بارداری هم ممکن است باعث خشک، ضخیم و مستعد خارش شدن پوست شود. فراموش نکنید که حتما در این زمینه با پزشک صحبت کنید.

سایر عوامل

• هورمون‌های بارداری می‌توانند باعث تحریک ترشح بیشتر چربی توسط غدد چربی و ایجاد آکنه شوند. در ادامه، شست‌وشوی مکرر پوست صورت برای مقابله با چربی و آکنه باعث خشکی آن می‌شود.
• خشکی پوست ممکن است ناشی از استرس دوران بارداری باشد.
• آب و هوای ناملایم مثل هوای سرد و خشک و تغییرات در دمای هوا می‌تواند باعث تشدید خشکی پوست در بارداری شود.
• تغییرات تغذیه‌ای در دوران بارداری نیز می‌تواند روی کشسانی پوست اثر گذارد. برای مثال، ویتامین A به محافظت از پوست کمک می‌کند و کمبود آن در رژیم غذایی ممکن است منجر به خشکی پوست شود.

توجه: هرگز بدون تجویز پزشک خود در دوران بارداری از مکمل ویتامین‌ A یا غذاهای سرشار از این ویتامین مانند جگر استفاده نکنید. مقادیر بالای ویتامین آ از بدن دفع نمی‌شود و مشکلات جبران‌ناپذیری برای جنین ایجاد می‌نماید.

درمان خشکی پوست در بارداری

خشکی پوست در دوران بارداری می‌تواند آزاردهنده باشد اما خوشبختانه رعایت برخی نکات می‌تواند به تسکین خشکی و خارش ناشی از آن کمک کند؛ از جمله:

مصرف بیشتر مایعات

افزایش مصرف مایعات در کاهش خشکی پوست مؤثر است. شما می‌توانید با افزایش میزان مصرف آب و بهبود تعادل آب و املاح بدن به این امر کمک کنید. مصرف تا ۱۲ فنجان آب در روز باعث می‌شود بدن سموم را به خوبی دفع کند، مواد مغذی را به همه نقاط برساند و آب‌رسانی به پوست را بهبود بخشد.

نکته: برای افزایش میزان جذب آب و پیشگیری از احساس تهوع، می‌توانید چند قطره لیموی تازه به لیوان آب خود بیفزایید و آب را در حالت نشسته و جرعه‌جرعه بنوشید.

تغذیه سالم

داشتن یک رژیم غذایی متعادل برای سلامت پوست ضروری است. از غذاهای حاوی چربی‌های سالم مانند روغن زیتون، آجیل خام (بدون نمک) و آووکادو استفاده کنید چون باعث بهبود سلامت پوست می‌شوند. مصرف مواد غذایی حاوی میزان بالای آب مانند سبزیجات دارای برگ سبز، میوه‌هایی مانند هندوانه و سوپ را نیز در برنامه غذایی خود بگنجانید.

تغییر روتین حمام

آب و حرارت می‌توانند روی سد حفاظتی پوست تاثیر بگذارند. حمام طولانی به ویژه با آب داغ ممکن است باعث آسیب به پوست و افزایش خشکی آن شود. بهتر است تا حد امکان زمان استحمام خود را محدود و از آب ولرم استفاده کنید.

استفاده از شوینده‌های غیرصابونی

شست‌وشوی منظم صورت باعث حذف سلول‌های مرده پوست که در احساس خشکی نقش دارند می‌شود. بهتر است از شوینده‌های غیرصابونی برای شست‌وشوی صورت‌تان استفاده کنید تا کمتر باعث تحریک پوست و خشکی آن شوند. پس از شست‌وشو صورت را به آرامی با یک حوله نرم خشک کنید.

آب‌رسانی پوست

در کنار مصرف آب بیشتر و هیدراته‌کردن بدن از درون، استفاده از مرطوب‌کننده‌‌ها، لوسیون‌ها و سایر فرآورده‌های آب‌رسان، به تسکین پوست خشک، خارش‌دار و پوسته‌پوسته کمک قابل توجهی می‌کند و باعث به دام انداختن رطوبت درون پوست می‌شود. حتما از فرآورده‌های ایمن در دوران بارداری استفاده کنید و به دنبال ترکیباتی مانند شی باتر، روغن هسته انگور، روغن آرگان و روغن بادام شیرین در فرمولاسیون محصول باشید. مطالعات بسیاری روی مصرف روغن نارگیل در بارداری انجام شده است که نتایج آن‌ها نشان می‌دهد این ماده می‌تواند باعث افزایش کشسانی و آب‌رسانی پوست شود.

بلافاصله پس از شستن پوست صورت یا دست از مرطوب‌کننده استفاده کنید تا رطوبت را پیش از تبخیر به دام بندازد. مرطوب‌کننده را در طول روز چندین بار تجدید کنید. فرآورده‌های غیرعطری بهترین گزینه برای پوست‌های خشک هستند چون احتمال حساس بودن این نوع پوست بسیار زیاد است. استفاده از روغن نارگیل، روغن بادام شیرین، وازلین بدون بو، روغن ویتامین E و سرامیدها روی نواحی بسیار خشک مانند آرنج، زانو و پاشنه پا پس از مشورت با پزشک می‌تواند کمک‌کننده باشد.

استفاده از ضد آفتاب

استفاده از ضد آفتاب مناسب بارداری پیش از خروج از خانه از پوست در برابر آفتاب‌سوختگی و خشکی بیشتر محافظت می‌کند. ضد آفتابی که در دوران بارداری استفاده می‌شود نباید حاوی مواد شیمیایی زیر باشد:

• بنزوفنون‌ها
• پارا آمینو بنزوئیک اسید (PABA)
• اوکتیل متوکسی‌سینامالات
• MEA/DEA/TEA

در این دوران معمولا استفاده از ضد آفتاب‌های معدنی که حاوی زینک اکساید و تیتانیوم دی اکساید هستند توصیه می‌شود. بهتر است درباره انتخاب ضد آفتاب با پزشک خود مشورت کنید.

استفاده از دستگاه بخور

مرطوب نگه‌داشتن هوا باعث کاهش احساس خشکی پوست می‌شود. سعی کنید در هنگام شب در اتاق خواب‌تان از دستگاه بخور سرد و ضد قارچ استفاده کنید. بعضی تحقیقات نشان می‌دهند استفاده از دستگاه بخور می‌تواند باعث بهبود عملکرد سد محافظتی پوست نیز شود.

خشکی پوست صورت در بارداری

تغییرات پوستی دوران بارداری برای بسیاری از افراد رخ می‌دهد و یکی از شایع‌ترین آن‌ها خشکی پوست صورت است. خشکی صورت نیز همچون سایر نواحی بدن معمولا به دلیل نوسانات هورمونی و نیاز بدن به آب بیشتر و کم‌آبی آن رخ می‌دهد.

بانوانی که پیش از بارداری دچار بیماری‌هایی مانند اگزما، پسوریازیس یا رزاسه بوده‌اند ممکن است بهبود یا تشدید علائم این مشکلات پوستی را در این دوران تجربه کنند.

علاوه بر نوشیدن آب فراوان و استفاده از مرطوب‌کننده‌های حاوی روغن نارگیل، کره کاکائو، پپتایدها و هیالورونیک اسید، داشتن روتین پوستی مناسب کمک فراوانی به کنترل و بهبود خشکی و قرمزی پوست صورت در بارداری می‌کند. در ادامه نمونه‌ای از روتین پوستی مناسب برای دوران بارداری را بررسی می‌کنیم:

روتین مراقبت از پوست مناسب برای بارداری

برای داشتن پوستی سالم‌تر در دوران بارداری می‌توانید از روتین مراقبت از پوست زیر در هنگام صبح و شب استفاده کنید:

1. ابتدا با استفاده از یک پاک‌کننده ملایم و آب ولرم صورت‌تان را بشویید.
2. در صورت لزوم از سرم استفاده کنید.
3. مرطوب‌کننده را متناسب با نوع پوست‌تان انتخاب کنید.
4. استفاده از کرم دور چشم مناسب را فراموش نکنید.
5. در هنگام روز از ضد آفتاب معدنی یا فیزیکی طیف‌گسترده روی صورت و سایر نواحی در معرض نور خورشید استفاده کنید.

می‌توانید برای پیشگیری از ترک پوستی از مرطوب‌کننده‌های مخصوص بدن روی شکم، ران‌ها و لگن بهره ببرید. توجه کنید که حتما مناسب‌بودن محصولات مراقبت از پوست برای دوران بارداری را با پزشک کنترل کنید.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر پوست‌تان دچار خارش مداوم یا خونریزی شده است، یا متوجه بروز بثورات پوستی شده‌اید بهتر است با پزشک متخصص زنان صحبت کنید تا اقدامات لازم را برای تشخیص بیماری‌های احتمالی یا واکنش آلرژیک انجام دهد. متخصص زنان ممکن است در صورت لزوم شما را به متخصص پوست ارجاع دهد. پزشک محصولاتی که استفاده از آن‌ها در دوران بارداری ایمن است را برای کاهش خارش و ناراحتی شما تجویز می‌کند. همیشه احتیاط کنید و پیش از استفاده از هر محصول جدیدی با پزشک مشورت نمایید تا از ایمن بودن آن مطمئن شوید.

آیا خشکی پوست در دوران بارداری خطرناک است؟

خشکی پوست ممکن است باعث ناراحتی فرد شود اما معمولا خطرناک نیست. با این وجود، خشکی شدید پوست می‌تواند باعث ایجاد ترک و بریدگی پوست شود و خطر بروز عفونت، التهاب و درد را افزایش دهد. خشکی پوست می‌تواند در افرادی که سابقه ابتلا به اگزما دارند باعث شعله‌ور شدن این بیماری گردد. خشکی حاد و گسترده پوست نیازمند بررسی و درمان تخصصی توسط پزشک است.

ارتباط بین خشکی پوست و جنسیت جنین چیست؟

شاید از اطرافیان شنیده باشید که خشکی پوست در دوران بارداری نشان‌دهنده جنین پسر و افزایش چربی پوست و آکنه نشانه جنین دختر است! اما حقیقت این است که این گفته‌ها هیچ پایه و اساس علمی ندارد. تغییرات پوستی در بارداری به نوسانات هورمونی مادر، بیماری‌های زمینه‌ای، تغذیه، وضعیت معمول پوست و موارد مشابه بستگی دارد و ارتباطی با جنسیت جنین ندارد. در بعضی زنان افزایش ترشح چربی باعث بروز آکنه می‌شود و در بعضی دیگر خشکی پوست بروز می‌کند.

سخن پایانی

با تغییر عادات نادرست مراقبت از پوست و استفاده از فرآورده‌های مناسب برای رفع خشکی پوست در بارداری، به تدریج متوجه درخشندگی، مرطوب‌شدن و نرمی بافت پوست خواهید شد. اما به یاد داشته باشید که یک راهکار مشترک برای رفع خشکی پوست وجود ندارد. گاهی بهتر است شما برای دست‌یابی به بهترین نتیجه به متخصص پوست مراجعه کنید. پس اگر خشکی پوست باعث ناراحتی شما شده است، از پزشک‌تان کمک بگیرید تا بتوانید دوران بارداری را هرچه بهتر سپری کنید.