بیشتر ما می‌دانیم کم‌آبی بدن چیست و چگونه ایجاد می‌شود اما ممکن است متوجه کم‌آبی و دهیدراته شدن پوست‌مان نشویم. کم‌آبی بدن و کم‌آبی پوست با هم مرتبط هستند. با این وجود، تشخیص پوست دهیدراته ممکن است کمی چالش‌برانگیز باشد. کم‌آبی پوست نشانه کم‌آبی بدن است و می‌تواند باعث ایجاد لکه‌های زبر، پوسته‌پوسته و خارش‌دار شود.
در این مقاله، به عوامل موثر در دهیدراته‌شدن پوست نگاهی می‌اندازیم و روش‌های برطرف‌کردن آن را بررسی می‌کنیم.
پوست دهیدراته چیست؟
پوست دهیدراته به وضعیتی گفته می‌شود که در آن پوست به دلیل «کمبود آب» دچار خشکی می‌شود. کم‌آبی معمولا ناشی از کافی‌نبودن مایعات در بدن برای انجام فعالیت‌های معمول آن است. در حقیقت دهیدراتاسیون زمانی ایجاد می‌شود که میزان آب و مایعاتی که در بدن مصرف و از بدن خارج می‌شود بیشتر از میزان واردشده به بدن باشد.
با کاهش مصرف آب، بدن باید برای حمایت از فعالیت‌های ضروری خود، آب‌رسانی به ارگان‌های مختلف را اولویت‌بندی کند. در نتیجه آب کمتری به پوست می‌رسد و پوست دهیدراته می‌شود.
پوست خشک و پوست دهیدراته چه تفاوتی با هم دارند؟
علائم پوست خشک و دهیدراته ممکن است شبیه به هم باشد اما این دو مشکل به دلایل متفاوتی ایجاد می‌شوند. خشکی پوست ناشی از عدم تولید چربی کافی توسط پوست است که می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد. بعضی بیماری‌ها مانند اگزما ممکن است باعث خشکی پوست شوند. شست‌وشوی مکرر دست‌ها هم می‌تواند دلیل خشکی پوست دست باشد چون باعث ازبین‌رفتن چربی طبیعی پوست می‌شود. علاوه بر این، بعضی افراد به صورت ژنتیکی پوست خشک‌تری نسبت به سایرین دارند.
در مقابل، پوست دهیدراته نتیجه مصرف ناکافی آب است. بررسی سایر علائمی که فرد تجربه می‌کند می‌تواند به پزشک در تشخیص میان پوست خشک و دهیدراته کمک کند.
علائم پوست دهیدراته
وجود علائم زیر، هشدار قابل توجهی برای دهیدراته‌شدن پوست است.
- خارش پوست
- کدری و ازبین‌رفتن شفافیت پوست
- وجود حلقه‌های تیره زیر چشم
- گود افتادن زیر چشم‌ها
- وجود سایه در نواحی مختلف صورت، به خصوص زیر چشم و اطراف بینی
- ظهور یا افزایش بروز خطوط ریز و چین‌وچروک‌های سطحی به خصوص روی صورت
تشخیص پوست دهیدراته
تشخیص پوست دهیدراته می‌تواند در مطب پزشک انجام شود؛ اما خود فرد نیز علاوه بر توجه به علائمی که گفته شد، با انجام یک تست ساده در خانه به نام تست پینچ (Pinch) یا نیشگون هم می‌تواند دهیدراته‌بودن پوست را تشخیص دهد.
این تست، میزان هیدراتاسیون را با بررسی کشسانی پوست می‌سنجد. برای این کار:
- قسمتی از پوست پشت دست یا گونه را با دو انگشت بگیرید و به آرامی بکشید.
- اگر تا ۳ ثانیه پوست به حالت قبل برگشت، به احتمال زیاد به میزان کافی هیدراته است.
- در غیر این صورت، احتمال دهیدراته‌بودن پوست وجود دارد.
پزشک نیز ممکن است برای تعیین میزان اثربخشی درمان پوست دهیدراته، از یک تست تخصصی قبل و بعد از درمان، استفاده کند.
یکی از انواع تست‌های پزشکی برای این منظور، استفاده از کرنئومتر (Corneometer) است. کرنئومتر یک ابزار کارآمد غیرتهاجمی است که سطح پوست را ارزیابی می‌کند. برخلاف تست پینچ که تنها هیدراته بودن یا نبودن پوست را مشخص می‌کند، این ابزار از مقیاسی برای تعیین سطح هیدراتاسیون پوست استفاده می‌نماید.
درمان پوست دهیدراته
مهم‌ترین کاری که می‌توانید برای مراقبت از پوست دهیدراته انجام دهید، ارزیابی روتین مراقبت از پوست و توقف استفاده از فرآورده‌های خشن و حساسیت‌زا است. شما باید از محصولاتی استفاده کنید که پوست دهیدراته را تغذیه کند و روتین مراقبت از پوست را به صورتی تنظیم کنید که شامل موارد زیر باشد:
- پاک‌کننده‌های ملایم که باعث خشک‌شدن یا چرب‌ماندن پوست نمی‌شود.
- تونرهای آبرسان به‌جای انواع برپایه الکل که باعث خشکی پوست می‌شوند.
- تونرها، سرم‌ها و مرطوب‌کننده‌های سرشار از آنتی‌اکسیدان، ترکیبات آبرسان و مغذی و ترکیبات بازسازی‌کننده پوست.
نکته ≫
هرگونه اسکراب خشن و یا برس‌های پاک‌کننده زبر را از روتین پوستی خود حذف کنید.
اهمیت استفاده از مرطوب‌کننده برای پوست دهیدراته
آب‌رسانی و رطوبت‌رسانی به پوست، دو موضوع متفاوت هستند. همان‌طور که گفته‌شد، پوست دهیدراته، دچار کمبود آب است و راه درمان آن نیز شامل آب‌رسانی می‌شود. اما آب پوست بدون وجود مرطوب‌کننده، به راحتی تبخیر شده و از دست می‌رود. پس در حین درمان دهیدراتاسیون پوست، استفاده از محصولاتی که به حفظ آب آن کمک کنند (مرطوب‌کننده‌ها) نیز ضروری است.
البته امروزه بسیاری از کرم‌ها هر دو عملکرد را دارند، برای مثال محصولی که حاوی عصاره آلوئه‌ورا و شی باتر است، با استفاده از ماهیت آبی آلوئه‌ورا پوست را آب‌رسانی و با بهره‌گیری از خواص و بافت روغنی شی‌باتر، پوست را مرطوب می‌کند. در این شرایط، آن‌چه موجب تفاوت کرم آبرسان و مرطوب‌کننده می‌شود، نوع بافت محصول است که بسته به میزان آب یا روغن خود، نیازهای انواع خاصی از پوست را برطرف می‌کند.
انتخاب محصول مناسب برای مراقبت از پوست دهیدراته
برای رسیدگی و کمک به بهبود پوست دهیدراته شما باید از ترکیبات و ابزارهایی که باعث تضعیف لایه حفاظتی پوست می‌شوند، اجتناب کنید و از پوست در برابر عوامل آسیب‌زا مانند آلودگی و پرتوهای فرابنفش محافظت نمایید.
هومکتانت‌ها گروهی از ترکیبات هستند که به تسکین پوست دهیدراته کمک می‌کنند. هومکتانت‌ها یا ترکیبات جاذب رطوبت دسته‌ای از ترکیبات مراقبت از پوست با توانایی جذب آب از محیط اطراف هستند. از آنجایی که پوست دهیدراته به آب نیاز دارد، هومکتانت‌ها برای آن بسیار مفید خواهند بود. هومکتانت‌های رایجی که در فرآورده‌های مراقبت از پوست دهیدراته باید به دنبال آن‌ها باشید، شامل موارد زیر است:
- هیالورونیک اسید و سدیم هیالورنات
- گلیسرین
- ویتامین B5 ( یا پیش‍ساز آن: دکسپانتنول)
- آلفا هیدروکسی اسیدها مانند گلایکولیک اسید
- عصاره آلوئه‌ورا
همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، علاوه بر فرآورده‌های حاوی هومکتانت‌ها و سایر ترکیبات آبرسان، در طول روز حتما از ضد آفتاب طیف‌گسترده (محافظت در برابر هر دو نوع پرتو مضر UV) با SPF بیشتر از ۳۰ استفاده کنید.
چگونه از دهیدراته شدن پوست جلوگیری کنیم؟
برای پیشگیری از دهیدراته شدن پوست، رعایت دو مرحله ضروری است:
- مرحله اول: رساندن آب به پوست
- مرحله دوم: نگه‌داشتن آب و رطوبت در لایه‌های پوست
با استفاده از راهکارهای زیر می‌توانید تا حد زیادی از دهیدراته شدن پوست جلوگیری کنید:
- در طول روز، چندین باز از مرطوب کننده استفاده کنید.
- زمان دوش گرفتن را به ۵ الی ۱۰ دقیقه با آب ولرم محدود کنید
- از صابون‌ها و مواد شوینده ملایم و حاویترکیبات آبرسان استفاده کنید.
- در آب و هوای خشک، از دستگاه بخور جهت مرطوب کردن هوا استفاده کنید.
- آب بیشتری بنوشید.
کلام پایانی
بدن برای حفظ سلامت خود و انجام عملکرد‌های فیزیولوژیک اساسی به تامین ثابت آب نیاز دارد. اگر میزان مصرف و دفع آب بدن فرد از میزان دریافت آن بیشتر باشد، دچار کم‌آبی خواهد شد.
یکی از نشانه‌های اصلی کم‌آبی بدن، دهیدراته‌شدن پوست است. در این وضعیت، افراد ممکن است متوجه بروز تکه‌های زبر، پوسته‌پوسته و خارش روی پوست شوند. این علائم می‌تواند همراه با سایر علائم کم‌آبی بدن مانند تشنگی، خستگی یا ادرار تیره بروز کند.
مصرف آب فراوان در طول روز موثرترین درمان برای موارد خفیف کم‌آبی بدن است. موارد شدید ممکن است خطرناک باشد و نیازمند توجه فوری پزشکی است.
