هر آنچه باید درباره ریزش مو بعد از زایمان بدانید

ریزش مو بعد از زایمان مشکلی شایع است که حدود ۳ ماه پس از زایمان بروز می‌کند و می‌تواند تا ۶ ماه ادامه یابد. این وضعیت از عوارض عادی دوران پس از زایمان است و معمولا ۴۰ درصد از مادران را درگیر می‌کند. خوشبختانه این ریزش مو موقتی است و در اغلب موارد پس از مدتی موها به حالت عادی باز می‌گردند.

برای آگاهی از دلایل ریزش مو بعد از زایمان و روش‌های درمان آن، با ما همراه باشید.

چرخه رشد مو

پیش از بررسی دلایل و درمان ریزش موی بعد از زایمان، به آگاهی اندکی در مورد چرخه رشد مو نیاز داریم.

موها از منافذ کوچکی در پوست سر به نام فولیکول می‌رویند و در طول عمر افراد به صورت پیوسته در حال رشد و ریزش هستند. چرخه رشد مو مراحل مختلفی دارد که در طول زندگی دائما تکرار می‌شوند:

• مرحله آناژن: مرحله رشد فعال مو است و می‌تواند ۲ تا ۶ سال طول بکشد. معمولا بیشتر موها در این مرحله قرار دارند.
• مرحله کاتاژن: مرحله‌ای کوتاه در حد ۲ تا ۳ هفته است که در آن فولیکول مو اندکی کوچک می‌شود، اما ریزش مو اتفاق نمی‌افتد.
• مرحله تلوژن: مرحله استراحت فولیکول و ریزش مو است که حدود دو تا سه ماه طول می‌کشد.

ریزش مو بعد از زایمان چیست؟

ریزش مو بعد از زایمان، به ریختن شدید موها (تلوژن اِفلوویوم) چند ماه پس از زایمان گفته می‌شود که ناشی از تغییرات هورمونی در دوران بارداری و پس از آن است.

هورمون‌های بارداری باعث می‌شوند تعداد زیادی از موهایی که در مرحله رشد (آناژن) قرار دارند، وارد مرحله استراحت (تلوژن) شوند. پس از چند ماه، این موها دچار ریزش می‌شوند. در حالت معمول، حدود ۹۵ درصد فولیکول‌های مو در مرحله رشد قرار دارند اما پس از زایمان، حدود ۶۰ درصد آن‌ها وارد فاز استراحت می‌شوند و می‌ریزند.

با اینکه ریزش مو ناراحت‌کننده است اما خبر خوب این است که ریزش مو بعد از زایمان موقتی است. این نوع ریزش مو اغلب ۶ تا ۲۴ هفته طول می‌کشد و موها معمولا یک سال پس از زایمان، به حالت قبل باز می‌گردند. در موارد نادر ممکن است ریزش مو پس از ۱۵ ماه برطرف شود. اگر یک سال پس از زایمان همچنان ریزش مویتان شدید بود، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا سایر عوامل احتمالی را بررسی کند.

دلایل ریزش مو پس از زایمان

هورمون‌ها دلیل اصلی تغییرات مو در دوران بارداری و ریزش مو بعد از زایمان هستند. تغییرات سطح هورمون استروژن در دوران بارداری و پس از آن، علت اصلی ریزش مو در این دوره است. در سه ماهه آخر بارداری، سطح استروژن در بدن افزایش می‌یابد و مانع ریزش عادی موها می‌شود. طی این زمان موهایتان پرپشت و شاداب به نظر می‌رسد. افزایش حجم خون در بارداری هم می‌تواند به کاهش ریزش موها کمک کند.

پس از زایمان، سطح استروژن پایین می‌آید و باعث می‌شود تعداد زیادی از موها وارد مرحله استراحت شوند. پس از چند ماه این موها شروع به ریزش خواهند کرد. تعادل هورمون‌های پروژسترون و پرولاکتین هم در دوران بارداری به صورت قابل‌توجهی تغییر می‌کند و می‌تواند روی رشد موها و ریزش آن‌ها تاثیر بگذارد.

عوامل دیگری هم ممکن است باعث ریزش مو بعد از زایمان شوند، از جمله:

• استرس
• تغذیه ضعیف
• اختلالات غدد درون‌ریز (دیابت، کم‌کاری تیروئید)
• فشار خون بالا
• کمبود آهن

علائم ریزش مو بعد از زایمان

در صورت ابتلا به ریزش مو، شما ممکن است در این نقاط موهای بیشتری مشاهده کنید:

• برس یا شانه
• کف حمام
• روی بالش
• در گوشه و کنار خانه

موها ممکن است در همه سر کم‌پشت‌تر شود و در بعضی افراد تکه‌هایی بدون مو هم روی سر به وجود آید.

کنترل و درمان ریزش مو بعد از زایمان

معمولا نیازی به درمان ریزش موی پس از زایمان وجود ندارد چون موها با گذشت زمان در نهایت به حالت عادی بازمی‌گردند. پس از برقراری مجدد تعادل هورمونی در بدن و بازگشت موها به چرخه رشد همیشگی خود، حدود یک سال طول می‌کشد تا موها کیفیت دوران پیش از بارداری را بازیابند. با این وجود شما می‌توانید با استفاده از راهکارهای زیر موهایی با ظاهری پرپشت‌تر داشته باشید و از آسیب و ریزش بیشتر آن‌ها جلوگیری کنید:

از شامپو و نرم‌کننده حجم‌دهنده استفاده کنید

شامپوهای حجم‌دهنده و نرم‌کننده‌های سبک می‌توانند موهایتان را پرپشت‌تر جلوه دهند. ممکن است برای یافتن مناسب‌ترین محصول به کمی آزمون‌وخطا نیاز داشته باشید.

از نرم‌کننده‌های مخصوص موهای نازک استفاده کنید

این فرآورده‌ها فرمولاسیون سبک‌تری دارند و باعث سنگین شدن تارهای مو نمی‌شوند و اگرچه کمکی به بهبود ریزش مو نمی‌کنند، می‌توانند موجب بهبود ظاهر مو شوند.

نرم‌کننده را فقط در انتهای تارهای مو بزنید

استفاده از نرم‌کننده در سرتاسر موها می‌تواند باعث سنگین‌شدن تارهای مو شود. علاوه بر این، اغلب نرم‌کننده‌ها در تماس با پوست سر، موجب ریزش مو می‌شوند پس نرم‌کننده را فقط در انتهای تارهای مو استفاده کنید.

از فرآورده‌های مراقبتی خشن و ناملایم استفاده نکنید

از شامپو و نرم‌کننده ملایم استفاده کنید و از مصرف مواد شیمیایی که ممکن است به موها آسیب برسانند (مانند رنگ مو، هایلایت، فر دائم، مواد شیمیایی صاف‌کننده مو) اجتناب کنید. بهتر است شامپوی شما فاقد سولفات و سیلیکون، و نرم‌کننده‌ فاقد هرگونه ترکیب سیلیکونی باشد.

با موهایتان با ملایمت رفتار کنید

در هنگام شستن و شانه‌کردن موها محتاط باشید. تا حد ممکن از وسایل حرارتی استفاده نکنید، اما اگر به هر دلیل، ناچار هستید از سشوار یا اتوی مو برای حالت‌دهی مو کمک بگیرید، این وسایل را روی پایین‌ترین دما تنظیم کنید. پیش از شروع کار نیز از اسپری محافظ حرارت مو (که حتما فاقد سیلیکون باشد) استفاده نمایید.

همچنین از مدل موهایی که باعث کشیده‌شدن تارهای مو می‌شود، مانند دم اسبی یا بافت محکم، اجتناب کنید. کشیده‌شدن مو به فولیکول (ریشه مو) آسیب رسانده و موجب ریزش مو می‌شود.

مدل مویتان را تغییر دهید

موهای کوتاه‌تر ظاهر پرپشت‌تری ایجاد می‌کنند و مراقبت از آن‌ها هم آسان‌تر است. به‌خصوص هنگامی که نوزاد شما شروع به شناخت اطرافش می‌کند و تمایل دارد همه چیز را در دست بگیرد، داشتن موهای کوتاه‌تر، شرایط مطلوب‌تری برای شما ایجاد می‌کند.

نکته مهم: در برخی موارد موی بلندی که از سر جدا شده است، به دور انگشت، مچ یا برخی نواحی دیگر از بدن نوزاد مانند آلت تناسلی می‌پیچد و این پیچش می‌تواند آن‌قدر محکم شود که جریان خون آن ناحیه را قطع کرده و منجر به ازبین‌رفتن بافت بدن نوزاد گردد. به این مورد “Hair tourniquet” یا «تورنیکه مویین» گفته می‌شود. اگرچه مشکل بسیار شایعی نیست، اما در صورت بروز، عواقب جبران‌ناپذیری ایجاد می‌کند. پس اگر موهای شما به قدری بلند است که می‌تواند دور انگشت یا سایر اعضای بدن نوزاد بپیچد، بهتر است همیشه مراقب این مسئله باشید و اگر دچار ریزش موی شدید هستید، توصیه می‌شود موهای خود را تا زمان برطرف‌شدن ریزش، کوتاه نگه دارید.

تغذیه مناسب داشته باشید

با داشتن یک رژیم غذایی مناسب، بدن‌تان مواد مغذی لازم برای رشد موها را دریافت خواهد کرد. رژیم سرشار از میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین بدون چربی، ویتامین‌ها و مواد معدنی لازم برای محافظت از فولیکول‌های مو و افزایش رشد موها را فراهم می‌کند. استفاده از محصولات موضعی تقویت مو مانند شامپوهای ضد ریزش یا سرم تقویتی مو، می‌توانند کمک‌کننده باشد، اما هیچ محصول موضعی در شرایطی که شما تغذیه مناسب نداشته باشید، تأثیر خارق‌العاده‌ای نخواهد داشت.

از مکمل استفاده کنید

مصرف ویتامین‌های بارداری قبل و بعد از زایمان رشد موها را تقویت می‌کند. مصرف مکمل‌هایی مانند بیوتین، آهن، زینک، ویتامین‌های گروه B، ویتامین C و ویتامین D هم در رشد بهتر موها موثر است. با این وجود مصرف این مکمل‌ها نباید جایگزین رژیم غذایی سالم شود.

نکته بسیار مهم: درصد مواد معدنی و ویتامین‌ها در مکمل‌ها متفاوت است، در بسیاری موارد، مازاد این ترکیبات از بدن دفع نمی‌شود؛ برای مثال مقادیر بیش از حد ویتامین E مشکلات جدی در بدن ایجاد می‌کند، پس حتما پیش از مصرف هرگونه مکمل با پزشک مشورت کنید، به‌خصوص در دوران بارداری و پس از آن.

استرس‌تان را مدیریت کنید

استرس می‌تواند منجر به ریزش مو شود. تکنیک‌های آرام‌بخشی مانند تنفس عمیق و مدیتیشن می‌تواند به مقابله با استرس کمک کند.

پوست سرتان را ماساژ دهید

با واردکردن فشار ملایم به پوست سر با استفاده از نوک انگشتان یا کف دست، می‌توانید جریان خون در پوست سر را افزایش دهید. به این ترتیب اکسیژن و مواد مغذی بیشتری از طریق جریان خون به فولیکول یا پیاز مو می‌رسد و رشد موها افزایش می‌یابد.

به پزشک مراجعه کنید

اگر ریزش مویتان بسیار شدید است یا باعث ایجاد لکه‌های بدون مو روی سرتان شده است، به پزشک مراجعه کنید. پزشک ممکن است داروهای درمان ریزش موی موضعی را برای تحریک رشد موها تجویز کند.

نکته مهم: مصرف ماینوکسیدیل موضعی در دوران شیردهی توصیه نمی‌شود؛ زیرا ماینوکسیدیل در شیر مادر ترشح می‌شود و ممکن است در نوزاد عوارض جانبی ایجاد کند. گزارش‌هایی از رشد بیش از حد موها و پرمویی در نوزادان مادرانی که از ماینوکسیدیل موضعی ۵ درصد استفاده می‌کردند، وجود دارد. مصرف ماینوکسیدیل برای زنانی که به فرزندشان شیر نمی‌دهند، مشکلی ندارد اما لازم است تحت نظر پزشک باشد.

راهکارهای طبیعی برای جلوگیری از ریزش مو

بسیاری از بانوان از درمان‌های طبیعی برای حفظ سلامت موها و پوست سرشان کمک می‌گیرند. برای مثال، موادی مانند عسل، شیر و تخم‌مرغ به عنوان درمان موضعی برای بهبود سلامت موها کاربرد دارند. از میان ترکیبات طبیعی که برای حفظ سلامت مو و جلوگیری از ریزش آن استفاده می‌شود، می‌توان موارد زیر را نام برد:

• آلوئه‌ورا
• شنبلیله (روغن یا عصاره برگ)
• پودر خردل
• ریشه زنجبیل
• بابونه
• روغن‌ها (روغن نارگیل، زیتون، آووکادو، بادام شیرین، رزماری، درخت چای، میوه گل‌سرخ)

به یاد داشته باشید درمان‌های طبیعی ممکن است برای همه افراد موثر نباشند. اگر به هرکدام از این ترکیبات حساسیت دارید، روی سرتان از آن استفاده نکنید. همچنین اگر در هنگام استفاده از یک درمان طبیعی دچار تحریک پوستی شدید، بلافاصله مصرف را متوقف کنید و سرتان را بشویید.

توصیه می‌شود حتی برای استفاده موضعی از ترکیبات گیاهی نیز با پزشک خود مشورت کنید؛ به‌خصوص در دوران بارداری و شیردهی.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

معمولا برای درمان ریزش مو پس از زایمان نیازی به مداخله پزشکی نیست اما بهتر است در شرایط زیر به پزشک مراجعه کنید:

• ریزش مویتان باعث ایجاد نگرانی و اضطراب در شما شده است.
• ریزش مویتان شدید است.
• موهایتان به صورت دسته‌ای می‌ریزد.
• روی پوست سرتان قسمت‌های کاملا بدون مو ایجاد شده است.
• ریزش مو بیش از شش ماه طول کشیده است.
• موها به خوبی رشد نمی‌کنند.

پزشک ممکن است برای تشخیص یا رد سایر بیماری‌‌های زمینه‌ای عامل ریزش مو مانند بیماری خودایمنی، بیماری تیروئید یا کمبود ویتامین، آزمایش خون تجویز کند. احتمال کمبود آهن یا بیماری تیروئید پس از بارداری بیشتر از سایر موارد است.

کلام پایانی

تولد نوزاد جدید می‌تواند استرس‌زا باشد. ریزش مو بعد از زایمان هم به نوبه خود باعث افزایش استرس و اضطراب می‌شود. اما باید بدانید که این نوع ریزش مو عادی و بسیار شایع است. از آنجایی که امکان پیشگیری از ریزش مو بعد از زایمان وجود ندارد، انتخاب مدل مو و فرآورده‌های مراقبت از موی مناسب، تغذیه صحیح و مصرف مکمل‌ها می‌تواند در زمانی که منتظر رشد مجدد موهایتان هستید به شما کمک کند. معمولا تا زمان تولد یک سالگی فرزندتان موهایتان مجددا پرپشت شده و به حالت عادی برمی‌گردد.