در واقع، دی اکسان از فرآورده‌های سدیم لورت سولفات است که در شامپو، انواع مواد شوینده، صابون و خمیردندان کاربرد دارد. این ماده در آب به‌خوبی حل می‌شود و به‌راحتی در خاک نفوذ می‌کند. عوارض دی اکسان برای پوست شامل مواردی مانند خشکی پوست، اگزما، سوزش چشم و بینی و التهاب گلو است.
دی اکسان چیست و چه عوارضی دارد؟
مواد شیمیایی مختلفی از جمله دی اکسان، در تولید انواع محصولات به کار می‌روند. درنتیجه این مواد وارد سفره‌های آب زیرزمینی و همچنین آب آشامیدنی می‌گردند. در ساخت مواد شوینده، شامپوها و لوازم آرایشی و بهداشتی از این ماده استفاده می‌شود. در این مقاله می‌خواهیم پس از معرفی ماده شیمیایی دی اکسان، به شرح عوارض آن بپردازیم.
اخیراً ماده شیمیایی دی اکسان در آب آشامیدنی دیده شده، و همین مسئله سبب جلب توجه محققین نسبت به این موضوع گشته است. ممکن است تاکنون نمی‌دانستید که چنین ماده‌ای در آب وجود دارد و حتماً هم از آن خورده‌اید.
وجود دی اکسان در آب آشامیدنی
انواع مواد شیمیایی از جمله دی اکسان، در تولید محصولات مختلف به کار می‌رود که وارد سفره‌های آب زیرزمینی و همچنین آب آشامیدنی می‌گردد. در ساخت مواد شوینده، شامپوها و لوازم آرایشی و بهداشتی از این ماده استفاده می‌گردد. در تولید بسیاری از مواد همچون رنگ مو، انواع لوازم آرایشی و بهداشتی، شوینده‌ها و جلا دهنده‌ها که مصرف روزانه ما را تشکیل می‌دهند، از حلال صنعتی دی اکسان 1.4 استفاده می‌گردد. این ماده شیمیایی بر اساس اظهارات EPA یا سازمان حفاظت از محیط‌زیست آمریکا، در دسته مواد سرطان‌زا قرار گرفته که وارد آب آشامیدنی مردم آمریکا شده است. مطابق با گزارش منتشر شده ماه قبل گروه فعالان محیط زیست، این ماده در 45 ایالت آمریکا و در آب آشامیدنی نود میلیون سکنه آن دیده شده است.
قانونی توسط دپارتمان سلامت نیویورک در ماه آگوست تصویب گردید که بر اساس آن، به‌منظور بررسی وجود دی اکسان، بایستی همه سیستم‌های آبی بدون توجه به وسعت آن آزمایش شود. همین موضوع باعث شد تا به‌منظور ایجاد استانداردهایی در مورد دی اکسان، اقداماتی توسط نیویورک و تعدادی دیگر از ایالت‌ها همچون کنتیکت، نیوجرسی و ماساچوست انجام شود. لازم به ذکر است برای وجود این ماده در آب، تاکنون هیچ‌گونه استانداردی نبود. بااینکه توجه سازمان حفاظت از محیط‌زیست در اواسط دهه نود به سمت این ماده شیمیایی جلب شد، اما جهت کنترل آن هیچ اقداماتی انجام نشد.
به قانون ایمنی آب آشامیدنی، اصلاحیه‌ای با عنوان قانون نظارت بر آلاینده‌های غیرقابل‌کنترل در سال 1996 افزوده شد که به موجب آن، کنترل 30 آلاینده موجود در آب توسط سازمان محیط‌زیست صورت گرفت. از همین رو، تصمیماتی به‌منظور کنترل آلاینده‌های خطرناک در آب، مطابق با آمارها و تحقیقات این سازمان گرفته شد. شایان‌ذکر است که در حال حاضر هیچ بیماری که دی اکسان مستقیماً سبب ایجاد آن گردد، مشاهده نشد و یا اینکه آلوده شدن منطقه یا افرادی با این ماده شیمیایی گزارش نشده است.
شرکت ما سال‌هاست که با به‌کارگیری کارشناسان و متخصصین مجرب در زمینه تولید شامپوهای گیاهی فاقد سولفات، فاقد پارابن و فاقد دی اکسان و به طور کل فاقد هر نوع ماده شیمیایی دیگری فعالیت می‌کند.
بررسی کیفیت آب
با اینکه توجه سازمان حفاظت از محیط‌زیست در اواسط دهه نود به سمت این ماده شیمیایی جلب شد، اما جهت کنترل آن هیچ اقداماتی انجام نشد.
به قانون ایمنی آب آشامیدنی، اصلاحیه‌ای با عنوان قانون نظارت بر آلاینده‌های غیرقابل کنترل در سال 1996 افزوده شد که به‌موجب آن، کنترل 30 آلاینده موجود در آب توسط سازمان محیط‌زیست صورت گرفت. از همین رو، تصمیماتی به‌منظور کنترل آلاینده‌های خطرناک در آب، مطابق با آمارها و تحقیقات این سازمان گرفته شد. گفتنی است در حال حاضر هیچ بیماری که دی اکسان مستقیماً سبب ایجاد آن گردد، مشاهده نشد و یا اینکه آلوده شدن منطقه یا افرادی با این ماده شیمیایی گزارش نشده است.
سؤال اینجاست که علت مورد توجه قرار گرفتن دی اکسان چیست؟ طبق گفته استاد دانشگاه سلامت محیط‌زیست دانشگاه بوستون، دکتر وندی هیگر برنایز: در حقیقت، علت اصلی اهمیت دادن به دی اکسان، توانایی دانشمندان در اندازه‌گیری این ماده است، نه مسمومیت آن. لذا چندین سال است که در آب مصرفی افراد موجود بوده و همین روال تاکنون ادامه داشته است. ولی هنوز دستگاه‌هایی که به‌صورت دقیق میزان خیلی کم آن را هم بتوانند اندازه بگیرند، در دسترس نیست.
در گذشته به علت استفاده از دی اکسان در تهیه یک سری محصولات پرمصرف، این ماده بیشتر در مکان‌هایی که زباله زیادی وجود داشت، یافت می‌شد. لازم به ذکر است که دی اکسان از فرآورده‌های سدیم لورت سولفات و سورفکتانت‌های آنیونی است. از آنجایی که پوست سر نسبت به این سورفکتانت‌ها آسیب‌پذیر هستند، امروزه در اروپا و امریکا تحقیقات گسترده‌ای در زمینه حذف این مواد و سایر مواد آسیب‌رسان موجود در فرمولاسیون شامپوها انجام شده است و پیرو این تحقیقات استفاده از شامپوهای فاقد سورفکتانت‌های آنیونیک سولفاته و سولفونه اتوکسیله توصیه شده است. علت مضر بودن سورفکتانت‌های سولفاته به پروسه تولید آن‌ها برمی‌گردد زیرا در فرآیند تولید این مواد محصول فرعی شدیداً” خطرناک با خاصیت سرطان‌زایی قوی به نام 4 و – 1 دی اکسان تولید می‌شود، این ماده در ابتدا به صورت گاز بوده ولی پس از تولید مقادیری از آن همچنان در محصول نهایی که سورفکتانت‌های سولفاته مذکور هستند باقی می‌ماند. دی اکسان در شامپو، انواع مواد شوینده، خمیردندان و صابون به عنوان ماده کف کننده به کار می‌رود. ناگفته نماند که این ماده در آب به خوبی حل می‌شود و به‌آسانی در خاک نفوذ می‌نماید.
عوارض دی اکسان برای سلامتی
باید بگوییم که این آلاینده بر روی کلیه و کبد انسان‌ها اثر منفی فراوانی داشته است. بر این اساس، محققان به این نتیجه رسیده‌اند که به احتمال زیاد سرطان‌زا نیز است. در سال‌های قبل، سازمان ملی و سلامت شغلی هم درباره سمی بودن و خطرات ناشی از آن برای سلامتی آن دسته از افرادی که در محل کار این ماده را تنفس می‌کردند، هشدارهای لازم را داده بود. ولی به هیچ عنوان به خطرات خوردن آن اشاره‌ای نشد.
به طور کلی، عوارض دی اکسان برای پوست شامل مواردی از قبیل ترک خوردن، خشکی پوست، اگزما، سوزش چشم، سوزش بینی و التهاب گلو است. باید بدانید که این ماده فقط یک مورد از مواد شیمیایی است که ثابت‌شده انسان‌ها به آن بی‌توجه بوده‌اند. در واقع، مواد شیمیایی زیادی در منابع آب وجود دارد که به علت عدم نظارت کافی به داخل آن نفوذ کرده‌اند و عوارض زیادی برای سلامتی انسان‌ها دارند. تمامی این مواد شیمیایی از یک گروه می‌باشند که در تهیه محصولات مختلف و یا در روند ساخت آن‌ها به صورت فرآورده‌های جانبی کاربرد فراوانی دارند.
بررسی اولویت‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست آمریکا
با توجه به اینکه اخیراً به ماده دی اکسان و خطرات آن توجه ویژه‌ای شده است، ولی هیچ‌گونه قانون و نظارتی بر مواد شیمیایی و سطح آلاینده‌های آن‌ها در دولت فعلی صورت نگرفته است. در این راستا، مایکل دورسن رئیس اداره ایمنی مواد شیمیایی، تحت نظارت و کنترل سازمان حفاظت محیط‌زیست آمریکا، به علت بی‌توجهی به بسیاری از آلاینده‌های شیمیایی مورد اتهام قرار گرفت و در جلسه‌ای که با سناتورهای دموکرات تشکیل شد، به بررسی موضوع این ماده به صورت اساسی پرداختند.
در این جلسه اعلام شد که میزان موردنظر این ماده شیمیایی که توسط مایکل دورسن اندازه‌گیری شده بود، چندین هزار برابر بیشتر از میزان استاندارد سازمان حفاظت محیط‌زیست آمریکا است. در نتیجه اگر برای دی اکسان و بقیه مواد شیمیایی که زیر نظر قوانین نظارت بر آلاینده‌های غیرقابل کنترل هستند، قوانین جدیدی وضع گردد، امکانات، کنترل و هزینه بیشتری را در برمی‌گیرد.
دی اکسان در شامپو
از این رو، به عقیده دکتر هیگر برنایز، دی اکسان تنها آلاینده‌ای نیست که ما به‌طور دقیق به بررسی آن پرداختیم، در آینده نیز همچنان وجود آلاینده‌ها و مواد شیمیایی جدید دیگری را در آب آشامیدنی خود خواهیم داشت که باید آن‌ها را نیز مورد مطالعه قرار دهیم. او بر این باور است که انسان‌ها در مورد غیرقابل کنترل بودن انواع مواد شیمیایی، اطلاعات درست و کافی ندارند. بدون شک، مواد شیمیایی زیادی در منابع آب وجود دارد که ما به یک برنامه دقیق در این زمینه جهت آزمایش‌های مربوطه و کنترل هر چه بیشتر آن‌ها احتیاج داریم، تا برای نظارت و بررسی، اولویت‌هایی را تعیین نماییم.
